از ابتدای دولت حدود ۷ هزار بنگاه اقتصادی به چرخه تولید بازگشته‌اند

محسن کوشش تبار معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزارت کشور به مناسبت هفته دولت از باشگاه خبرنگاران جوان بازدید کرد و در نشستی خبری به سوالات خبرنگاران پاسخ داد.

او در این مصاحبه از اقدامات دولت سیزدهم در جهت احیای واحد‌های اقتصادی راکد خبر داد و گفت حدود هفت هزار بنگاه اقتصادی از ابتدای این دولت به چرخه تولید بازگشته‌اند.

مشروح گفتگوی خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان با معاون هماهنگی امور اقتصادی وزیر کشور را در ادامه می‌خوانید.

داخل وزارت کشور که بیشتر در پروژه‌های امنیتی و سیاسی فعالیت دارد چرا باید یک معاونت اقتصادی وجود داشته باشد. اصلا هدف از وجود این معاونت چیست؟
کوشش تبار: ببینید وقتی ما می‌گویم وزارت کشور یا وزارت داخله، یعنی این وزارتخانه نسبت به هر اتفاقی که در اعضا و جوارح موجود زنده‌ای به نام جمهوری اسلامی ایران رخ می‌دهد، نمی‌تواند بی‌تفاوت باشد.

آحاد هشتاد و پنج میلیون جمعیت ایران را شما فشرده کنید، می‌شود یک انسان خیلی بزرگتر که در یک جغرافیایی مثل جمهوری اسلامی ایران زندگی می‌کند که تمام این حرکات توسط وزارت کشور باید به آن توجه شود. وزارت کشور متولی رصد و پایش اجرای سیاست‌های عمومی کشور در حوزه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی امنیتی است. یعنی عملا این وزارت کشور است که برحسب شرح وظیفه‌اش باید دقت و بررسی مستمر داشته باشد که سیاست‌های عمومی و برنامه‌های عمومی دولت در جغرافیای جمهوری اسلامی ایران پیاده شود. به نوعی دیگر مانایی و پایداری دولت - ملت جمهوری اسلامی در گرو یک وزارت کشور قوی است.

در وزارت کشور ماموریت‌های متعددی وجود دارد و متولی رصد و پایش در خصوص سیاست‌های عمومی دولت در حوزه سیاسی، اقتصادی، عمرانی، اجتماعی وزارت کشور است. هدایت و هماهنگی استانداری‌ها و استانداران برای پیشبرد اهداف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی دولت با وزارت کشور است. یعنی ما هم نقش هدایت در مورد استانداران و استانداری‌ها و هم نقش هماهنگ کننده داریم.

حکمرانی مطلوب در کل کشور باید توسط وزارت کشور تبیین شود. چرا که استاندار که نماینده عالی دولت است، تحت نظارت و هدایت وزارت کشور کار خود را انجام می‌دهد.

در خصوص احیا و اقدام‌ها در حوزه بنگاه‌های اقتصادی توضیح دهید؟
کوشش تبار: از ابتدای دولت سیزدهم چیزی در حدود هفت هزار بنگاه اقتصادی به چرخه تولید برگشته و احیا شده است. فقط در سال ۱۴۰۱ بیش از ۴۰۰۰ واحد احیا شده است. بین این هفت هزار واحد تعدادی هستند که ده نفر کارکن به بالا دارند، یعنی بیشترین فرصت شغلی را ایجاد می‌کنند. سال ۱۴۰۱ چیزی در حدود ۱۷۷۳ واحد احیا شده که بیشتر از ده نفر کارکن داشته اند. یعنی دولت به سمت واحد‌هایی که بیشترین مشکل را داشته‌اند رفته است.

از احیا صحبت کردید، برای این واحد‌هایی که راکد بودند، بیشترین عاملی که باعث راکد بودن آن‌ها بوده را چه‌چیزی ارزیابی کردید؟
کوشش تبار: بهره‌وری پایین، سوء‌مدیریت، بدهی بانکی، شرایط اقتصادی، بحث افزایش قیمت مواد اولیه، مشکلات سرمایه در گردش و امثالهم از جمله عواملی است که می‌توان در خصوص راکد شدن این واحد‌ها نام برد یا مثلا پیش‌بینی طرح توسعه دو ساله داشتند، مشکلاتی که پیش آمده، تغییر قیمت و .. در طرح توسعه، هزینه آن بالا رفته و این واحد‌ها وام گرفتند و به موقع نتوانستند بازگردانند و سیستم مالی آن‌ها بهم ریخته است.

آنچه مسلم است این است که در کارگروه تسهیل رفع موانع تولید با مجموع قوانین و مقررات که در حوزه کسب و کار و در حوزه تولید است، در حوزه رفع موانع تولید تلاش شده که از زوایای مختلف به مشکلات پرداخته شود و به هر نحوی این واحد‌ها احیا شود.

در کشور ۷۲۲۹۵ واحد تولیدی ده نفر کارکن به بالا وجود دارد از این‌ها طی گزارش و بررسی که همکاران من داشتند ۹۸۳۹ واحد غیرفعال است. در سال ۱۴۰۰ بعد از بررسی از این ۹۸۳۹ واحد بعد از اینکه بررسی شده چند واحد قابل احیا بوده و در نهایت به عدد ۶۴۰۵ واحد رسیدیم.

در خصوص شاخص‌ها هم بفرمایید.
کوشش تبار: از این تعداد که احیا شده، ۱۷۷۳ واحد ده نفر کارکن به بالا دارند و ۱۴۳۳ واحد مربوط به صنعت و معدن می‌شود. نمونه بارز آن شرکت کنترل‌سازی ایران در استان قزوین است. این شرکت کنترل‌سازی تعطیل شده بود، این واحد احیاشده در شهریور ماه صد نفر دیگر نیرو جذب می‌کند و تا پایان سال تعداد کارکنان آن به بالای ۵۰۰ نفر می‌رسد. در حوزه کشاورزی ۱۰۸ واحد بود، در حوزه گردشگری ۳۲ واحد، که نمونه‌های متعدد را می‌شود مثال زد. در لرستان یک کارخانه یخچال‌سازی بود که الان یکی از شرکت‌هایی است که بخش عمده‌ای از جهیزیه دختر خانم‌های ما را همین شرکت تامین می‌کند. وقتی این‌ها را احیا می‌کنید، یک سرمایه گذاری خفته‌ی از دور خارج شده را بدون اینکه سرمایه گذاری جدیدی داشته باشید بیدار می‌کنید؛ بنابراین یکی از اولویت‌های جدی ما در سال ۱۴۰۲ احیای همین واحد‌های راکد است و به طور جدی هم در استان‌ها پیگیر هستیم.

در خصوص رفع موانع سرمایه‌گذاری خارجی در ایران چه اقدامی انجام شده؟
کوشش تبار: رفع موانع سرمایه‌گذاری خارجی نیازمند اقدامات مختلفی است. یکی از کار‌هایی که پیگیری شدیم در سنوات قبل این بود که پیشنهادی به وزارت کشور داده شده بود که شرایط مطلوب‌تری برای سرمایه‌گذاری خارجی فراهم شود. مثلا یک افغانستانی می‌خواست در ایران سرمایه گذاری کند یعنی می‌خواست به ایران بیاید و بتواند فعالیت اقتصادی داشته باشد. قبلا راه حلی برای این نبود، ولی الان با ابتکار عمل و پیشنهادی که وزارت کشور داشته فضایی فراهم شده که آن‌ها می‌توانند بیایند و اگر صد هزار دلار وارد کشور کنند می‌توانند اقامت پنج‌ساله بگیرد. این برای سطوح خردش است برای سطوح کلان هم ما مراودات زیادی را با دستگاه‌های دیگر داشتیم.

یکی از کار‌هایی که ما انجام دادیم این بوده که از ابتدای دولت سیزدهم تلاش کردیم با کمک استانداران، خصوصا شانزده استانی که مرزی هستند، بتوانیم تفاهم‌نامه‌هایی را با کشور‌های همجوار و استان‌های همجوار داشته باشیم و بتوانیم در نقاط مرزی خودمان فضای سرمایه‌گذاری مشترک فراهم کنیم. مثلا شهرک‌های صنعتی مشترک از موضوعاتی است که الان ما داریم به صورت جدی درباره آن مذاکره می‌کنیم که هم امنیت را افزایش می‌دهد و هم می‌تواند باعث سرمایه‌گذاری مشترک شود.

همچنین تلاش کردیم فضای سرمایه‌گذاری ایران را به طرق مختلف به جهانیان عرضه کنیم. لازم نیست طرف به ایران آید تا به این حس برسد؛ کافی است در هر جای دنیا که هست شرایطی را فراهم کنید که بتواند پاسخ سوالش را بگیرد. با همین رویکرد، یکی از موضوعاتی که در معاونت اقتصادی وزارت کشور هدف‌گذاری شده، توجه جدی به فعال‌سازی مراکز خدمات‌رسانی سرمایه‌گذاری در ۳۱ استان کشور است. این مراکزِ خدمات سرمایه‌گذاری چند کار مهم انجام می‌دهند. یکی از کار‌هایی که در دولت به طور جدی به آن توجه شد که می‌تواند در راستای تقویت و تشویق سرمایه‌گذاران باشد، مجوز‌های بی‌نام است. این مجوز‌های بی‌نام یکی از موضوعاتی است که شخص آقای وزیر کشور هم خیلی پیگیر است که هر سرمایه‌گذاری که می‌آید به راحتی بتواند با کمک مجوز بی‌نام، مسیر را راحت‌تر طی کند و بتواند سرمایه‌گذاری کند.

یکی دیگر از موضوعاتی که در همین مراکز خدمات سرمایه‌گذاری به طور جدی پیگیری شده، اطلس سرمایه‌گذاری است. ما تلاشمان بر این است که لایه‌های مختلف اطلاعاتی را در اطلس سرمایه‌گذاری بتوانیم پیاده‌سازی کنیم که الان ۳۱ استان دارند این روش را کار می‌کنند تا شما از اکثر نقاط دنیا بتوانید اگر دوست دارید به صورت برخط در ایران در حوزه صنعت، کشاورزی و گردشگری سرمایه‌گذاری کنید و بتوانید اطلاعات ریز آنجایی که می‌خواهید سرمایه‌گذاری کنید را داشته باشید.

چیزی در حدود ۲۷۵۰ فرصت سرمایه گذاری الان بارگذاری شده است البته من الان اینجا عرض می‌کنم نمی‌گویم الان همه استان‌ها مطلوب هستند، ولی اگه شما به زنجان مراجعه کنید فکر می‌کنم شرایط مطلوبی را ببینید بقیه هم دارند تلاش می‌کنند تا به این هدف برسند. یا چیزی در حدود ۲۳۰ فرصت سرمایه‌گذاری در سامانه سازمان سرمایه‌گذاری‌های خارجی بارگذاری شده. این موارد به دو الی سه زبان حداقل ترجمه شده‌اند.

کنار این قضیه، با وزارت خارجه دو نوبت نشست استانداران هم داشتیم. تلاش این است که هم رایزن‌های اقتصادی خود را تقویت کنیم و هم تعداد آن‌ها را زیاد کنیم. حدود ۲۵۰ میلیون جمعیت هفت کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس است که بالاترین درآمد سرانه کشور را دارند. ما از این ظرفیت‌ها غافل بودیم. سیاست همسایگی، دیپلماسی اقتصادی و توجه به همسایگان که رویکرد آقای دکتر رئیسی بوده جواب داده است. ما از انزوا درآمدیم.

با طالبان تبادل تجاری داریم؟
کوشش تبار: یکی از مرز‌های زمینی ما که از حیث پایانه‌ها و مبادلات مرزی فعال است، افغانستان است و خب افغانستان یعنی همان طالبان. آنجا مرز‌های مشترکی داریم که فعال هستند. مثلا پایانه هامون، میلک و دوغارون را داریم و کماکان این‌ها فعالیت خود را هم دارند.

در مرز پاکستان یکی از رویکر‌دهای خوب دولت در این چند وقت اخیر که واقعا یک ابتکار عملی بود این بود که ما بازارچه مرزی خرده‌فروشی "پیشین" را با حضور آقای شهباز شریف نخست وزیر وقت پاکستان و رئیس جمهور چند وقت قبل افتتاح کردیم. مثل همان دو بازارچه در ریمدان و کوهک در مرز پاکستان الان تلاش می‌کنیم که با افغانستان هم بتوانیم این بازارچه‌های خرده‌فروشی را داشته باشیم و بتوانیم مرزنشینانمان را از فرصت مرزنشینی برای ارتقاء سطح معیشت و رفاه بهره‌مند کنیم.

در خصوص رونق گرفتن بازارچه‌های مرزی در دوران پساکرونا چه اقداماتی داشتید؟
کوشش تبار: ما ۴۲ بازارچه مرزی داریم که در واقعیت بیست و دو الی بیست و سه مورد از آن‌ها فعال هستند. بقیه به دلایل مختلف نمی‌توانستند فعال باشند. از مرز‌هایی که خیلی جدی دنبال آن هستیم مهران است که ما بتوانیم آن را فعال کنیم. پیگیری‌های قانونی را هم انجام دادیم.

در بحث کوله‌بری و ته‌لنجی تصمیمات ویژه‌ای داشتید؟
کوشش تبار: در بحث کوله‌بری و ته‌لنجی یکی از اقدامات خوبی که ما داشتیم این بود که به شکل مشترک با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و دستگاه‌های مرتبط لایحه مربوطه را نوشتیم. لایحه زمان زیادی گرفت، چند بار مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و در حال حاضر مجلس هفته پیش به کلیات ورود کرد و در آخرین جلسه‌ای که هفته پیش داشتند فکر کنم بند اولش هم مورد بررسی قرار گرفت. امیدواریم که با نهایی شدن این لایحه و به هر حال این مصوبه در مجلس چهارچوبی را تعریف کنیم که برای کمک به معیشت مرزنشینان ما، کولبری که الان به عنوان یک روش تجاری شناخته می‌شود بتواند در دراز مدت ساماندهی درستی پیدا کند تا هم از قاچاق جلوگیری کنیم و هم بتوانیم این فضای تبادلات مرزی را یک چهارچوب قانونی به آن بدهیم. امیدواریم با این لایحه بخش مهمی از این مشکلات حل شود.

با توجه به بهبود روابط ایران و عربستان باید شاهد چه اتفاقات اقتصادی باشیم؟
کوشش تبار: عربستان تلاش می‌کند که برنامه‌های مشترک اقتصادی و توسعه بلندمدت با ایران داشته باشد.

درباره سرمایه‌گذاری در ایران صحبت کردند؟
کوشش تبار: بله. در ادبیات اقتصادی دارند استقبال می‌کنند از اینکه بتوانند طرح‌های مشترکی با ایران داشته باشند. قطعا اگر رابطه ما با عربستان شکل بگیرد کل منطقه تحت تاثیر این فضا علاقه‌مند خواهند بود که در ایران سرمایه‌گذاری کند. به نظرم حاشیه خلیج فارس و ظرفیت بالایی که خصوصا ما در مکران داریم فرصت مناسبی است تا بتوانیم از کشور‌های حاشیه خلیج فارس استفاده کنیم. مراودات اقتصادی در دنیا همیشه ثباتش از بقیه مراودات بیشتر است. شما وقتی با یک کشوری وارد فضا‌های تجاری خصوصا سرمایه‌گذاری می‌شوید یعنی هر دو کشور به امنیت همدیگر نیاز دارند و این یک سیاست راهبردی است که به نظر من جمهوری اسلامی هم آن را به درستی درک کرده است. ضمن اینکه حسن همکاری و همجواری با همسایگان اولویت دولت سیزدهم است.

در مورد بریکس چقدر قرار است به سمت دلارزدایی از تجارت با اعضای این پیمان برویم؟
کوشش تبار: یکی از کشور‌هایی که به شدت معتقد به این موضوع است، جمهوری اسلامی ایران است. البته من معتقدم که ما واقعا نمی‌توانیم در این خصوص اظهار نظر جدی بکنیم و باید حوزه‌های پژوهشی، دانشگاهی و متخصصین ما به طور جدی به ملاحظات پیشین و پسین این ایده بپردازند، چون ما فقط الان به عنوان یک ایده مطرح کردیم. البته بعضی از کشور‌ها از جمله خود آفریقای جنوبی و یکی دو کشور دیگر مثل برزیل -اگر اشتباه نکنم- گام‌هایی را در این زمینه برداشته‌اند؛ و نکته آخر؟
کوشش تبار: در حدود ۲۵۹۱۷ پروژه، ما الان در کشور طرح سرمایه‌گذاری داریم که فعال است، یعنی در دست اجرا است. چیزی در حدود ۸۰۲ همت (هزار میلیارد تومان) سرمایه‌گذاری ریالی شده و چیزی در حدود ۵/۲ میلیون یورو سرمایه‌گذاری ارزی که این ۲۵۹۱۷ سرمایه‌گذاری دارد اجرا می‌شود. چیزی در حدود ۵۰۱۷ طرح سرمایه‌گذاری هم در سال ۱۴۰۱ به بهره برداری رسید.

در این بخشی که من عرض کردم به بهره‌داری رسیده، بخش قابل توجهی از این پروژه‌ها یعنی بنگاه‌های اقتصادی توسط بخش خصوصی تامین منابع شده؛ این درحالی است که شاید کمتر کسی می‌داند که ۵۸۱۷ طرح سرمایه‌گذاری عدد خیلی بزرگی برای یکسال است و اگر تمام این ۲۵۰۰۰ طرح سرمایه‌گذاری به بهره‌برداری برسد بیش از یک میلیون و صد فرصت شغلی ایجاد می‌کند و همین تعداد طرح سرمایه‌گذاری که من عرض کردم کامل شده، چیزی در حدود ۱۴۷۰۰۰ فرصت شغلی را ایجاد کرده. ما اگر بتوانیم ۱۰۳۴ همت معادل ریالی و سی و دو میلیارد یورو منابع ارزی به این ۲۵۹۱۷ طرح سرمایه‌گذاری تزریق کنیم به امید خدا این پروژه‌ها به اتمام می‌رسد؛ لذا این باید در اولویت کشور باشد و دولت سیزدهم توجه جدی به این طرح‌های سرمایه‌گذاری داشت و در اولویت‌های پروژه‌های دولت پروژه‌هایی که بیش از ۷۵ درصد پیشرفت داشته قرار دارند که امیدوارم در سال ۱۴۰۲ ما به آن برسیم. یکی از نکاتی که باید به آن بپردازم توجهی است که در بحث طرح‌های سرمایه‌گذاری و تامین مالی وجود دارد.

تلاشمان بر این است که تامین مالی طرح‌های سرمایه‌گذاری تک‌بعدی نباشد یعنی صرفا ما متمرکز نباشیم روی اینکه بانک‌محور باشد و بگوییم که دولت باید همه منابع لازم را تامین کند بلکه باید توجه کنیم به روش‌های دیگر تامین مالی مثل همین بورس، بیمه یا سرمایه‌گذار خارجی که اشاره کردید به شرط اینکه ملاحظات لازم را داشته باشیم.