حمل و نقل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است به نوعی که حمل و نقل را از مهمترین عوامل رشد و توسعه می‌شمارند. تاثیر حمل و نقل بر اقتصاد به اندازه‌ای بالاست که برخی اقتصاددانان اعتقاد دارند هیچ اقتصاد پیشرفته‌ای بدون برخورداری از حمل و نقل مناسب و مدرن، توان ادامه فعالیت را ندارد. بنابر این حمل و نقل از مهمترین فعالیت‌های اساسی و زیربنایی رشد اقتصادی و لازمه تحول جامعه محسوب می‌شود.

جایگاه ویژه ریل

اگرچه حمل و نقل در سه بخش هوایی، زمینی و دریایی تعریف می‌شود، اما حمل و نقل زمینی به اندازه‌ای گسترده است که به تنهایی در حوزه‌های مختلف جاده‌ای و ریلی تعریف می‌شود که هر کدام از این حوزه ها، زیر مجموعه‌های خاص از جاده تا مسافر را شامل می‌شود. در این بین حمل و نقل ریلی با داشتن پیشینه‌ای کهن، یکی از روش‌های ایده آل جابه جایی مسافر و کالا محسوب می‌شود و محبوبیت زیادی در دنیا دارد.

ویژگی‌های حمل و نقل ریلی

بی شک حمل و نقل ریلی ویژگی‌های منحصر به فرد بسیاری دارد که از جمله می‌توان به صرفه جویی در مصرف انرژی، سازگاری با محیط زیست و توسعه پایدار، کاهش هزینه ها، امنیت بیشتر نسبت به سایر رشته‌های حمل و نقل و... اشاره کرد. این ویژگی‌ها باعث شده تا حمل و نقل ریلی با استقبال بیشتری نسبت به دیگر گزینه‌های رقیب رو به رو شود. مزیت‌های حمل و نقل ریلی باعث شده تا این صنعت از شاخص‌های عمده توسعه یافتگی کشور‌ها محسوب شود و میزان خطوط موجود نسبت به جمعیت کشور، از عواملی است که در طبقه بندی کشور‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد.

تقویت ریل در دستور کار

نحوه بکارگیری وسایل نقلیه از جمله وسایل نقلیه شخصی، باعث شده تا مزایای حمل و نقل ریلی بچشم نیاید و برای درک اهمیت این روش حمل و نقل، نقش آفرینی حمل و نقل ریلی در بلند مدت و پس از بررسی‌های منصفانه قابل دفاع باشد. با این وصف، کشور‌ها به خوبی با این مزایا آشنا شده و اهمیت حمایت از حمل و نقل ریلی را درک کرده اند، به همین دلیل است که دولت‌ها سیاست‌های خود را در جهت تقویت حمل و نقل ریلی در پیش می‌گیرند و این مهم را در دستور کار دارند.

بیشتر بخوانید:

بانک ایران زمین در مدار توسعه اقتصاد کشور

دست بالا در مقایسه

برای آنکه اهمیت ریل را بیشتر درک کنیم، باید به بررسی‌ها بسنده کنیم. بر مبنای بررسی ها، میزان مصرف سوخت حمل و نقل ریلی در حمل بار یک هفتم حمل ونقل جاده‌ای است، با این وصف سهم حمل و نقل ریلی در حمل بار در کشور ما ۱۲.۵ درصد و در جابجایی مسافر ۱۰ درصد است و تنها دو درصد مصرف گازوئیل کشور را به خود اختصاص می‌دهد. همچنین راه آهن ۳ الی ۵ برابر جاده در مقابل سطح زمین مساوی ظرفیت حمل و نقل دارد و هزینه‌های جاده سازی در هر کیلومتر ۳ برابر هزینه‌های ساخت راه آهن با همان ظرفیت است. از سوی دیگر حمل و نقل ریلی در شرایط برابر ۱۰ درصد کمتر از اتوبوس، ۳۰ درصد کمتر از مینی بوس، ۷۵ درصد کمتر از سواری و ۸۵ درصد کمتر از هواپیما سوخت مصرف می‌کند. نکته دیگر اینکه سهم راه آهن در آلودگی هوا تنها یک درصد است و جایگزینی راه آهن بجای جاده طی ۱۰ سال می‌تواند میزان آلودگی هوا را به میزان ۳۰ درصد اکسید نیتروژن، ۸۰ درصد هیدروکسید‌ها و ۵۰ درصد هیدروکربن‌ها کاهش دهد. مهمتر اینکه خطر تصادف جاده‌ای بیش از ۵۰ برابر بیشتر از سفر‌های ریلی است.

کم لطفی با وجود این همه مزایا

با وجود تمامی مزیت‌های ریل نسبت به جاده و هواپیما، همچنان شاهد هستیم که بسیاری از نقاط کشور از داشتن ریل و راه آهن محروم هستند. براساس آخرین آمار اعلامی وزارت راه و شهرسازی، طول خطوط ریلی کشور تا پایان سال ۱۴۰۱ به ۱۵ هزار و ۳۷ کیلومتر رسید که از این میزان ۱۱ هزار و ۷۹۸ کیلومتر، طول خطوط ریلی اصلی است. با این وصف هنوز شهر‌های بسیاری از دسترسی به راه آهن محروم هستند.

محرومیت خراسان جنوبی

یکی از استان‌هایی که از داشتن خط آهن محروم بوده، استان خراسان جنوبی است. اگرچه وعده‌هایی در این زمینه داده شده، اما بیش از دو دهه است که هموطنان استان خراسان جنوبی انتظار راه اندازی و بهره برداری از راه آهن این استان را می‌کشند. اما با ایجاد زیرساخت‌ها و تأمین منابع کلان این پروژه از سوی بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی و سیستم بانکی کشور، این آرزو به واقعیت تبدیل شد.

حمایت بانکی از راه آهن

بی شک دولت با مشکلات شدید مالی رو به رو ا ست که کمبود بودجه این ادعا را اثبات می‌کند. اما خط آهن خراسان جنوبی راه اندازی شده و باور همگان بر این است که باید پشتوانه بانکی در کار باشد که این پروژه به بهره برداری رسیده باشد. بانک ایران زمین در این مورد نقش موثری داشته به نوعی که مدیرعامل بانک ایران زمین ساخت خط راه آهن استان خراسان جنوبی را از افتخارات برجسته کشور بیان کرد و گفت: این بانک از بدو تاسیس همواره حامی و همراه طرح‌های ملی و فراملی بوده و همیشه در حوزه اجرای مسئولیت اجتماعی سازمانی پیشگام بوده است. پورسعید از پذیرش و تأمین عاملیت به مبلغ هزار میلیارد ریال در ابر پروژه ریلی استان خراسان جنوبی خبر داد و افزود: پس از تاکید رئیس جمهور مبنی بر تشکیل کنسرسیوم بانکی، شش بانک عامل شامل ایران زمین، رفاه، تجارت، خاورمیانه، ملت و ملی حمایت خود را اعلام کردند و دور تازه‌ای از تلاش‌ها برای تامین منابع مالی و سرعت دادن به پروژه ریلی آغاز شد. امید است بتوانیم سهمی ناچیز در خوشحالی هموطنان مان و شروع پروژه راه آهن شرق کشور داشته باشیم.
پروژه فراملی ریلی شرق کشور شامل راه آهن زاهدان - بیرجند - مشهد به طول ۹۱۰ کیلومتر است که ۱۳ قطعه آن در قالب ۴۳۲ کیلومتر در حوزه سرزمینی خراسان جنوبی قرار دارد. در حال حاضر عملیات اجرایی راه آهن نهبندان- بیرجند- قاین- یونسی آغاز شده است.