عملیاتی شدن انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث

نحوه انتقال سهام متوفی به وراث، در سهام عدالت یا سهم‌های بورسی، از طریق ثبت درخواست انتقال، در درگاه یکپارچه ذینفعان سایت شرکت سپرده گذاری مرکزی بوده و در سهام متوفی در شرکت با مسئولیت محدود یا شرکت سهامی خاص، با مراجعه به دفتر ثبت سهام شرکت و پس از شرکت در جلسه مجمع عمومی فوق العاده، تنظیم صورتجلسه و ارائه آن، به اداره ثبت شرکت‌ها می‌باشد، همچنین، در خصوص سهام بی نام، تقسیم و انتقال آن، با صدور حکم تقسیم ترکه، از مرجع صالح، صورت می‌گیرد.

یکی از دارایی‌هایی که بعد از فوت شخص، ممکن است، تحت عنوان ماترک، به وراث شرعی و قانونی متوفی، به ارث برسد، سهام، اعم از سهام با نام و بی نام، سهام عدالت و سهم‌های بورسی و غیر بورسی، نظیر سهام شرکت با مسئولیت محدود یا سهام شرکت سهامی خاص، می‌باشد.


برای اینکه وراث بتوانند، از این ماترک، تحت عنوان ارث، بهره‌مند گردند و در آن، دخل و تصرف نمایند، باید، پس از طی کردن مراحل قانونی و تهیه مدارک لازم، بر اساس مراحل و نحوه انتقال سهام متوفی به وراث و با کمک یکی از روش‌های انتقال که بسته به نوع سهام بجا مانده متفاوت می‌باشد، نسبت به انتقال سهام متوفی به خود، اقدام کنند.

تعیین تکلیف سامانه انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث هنوز بعد گذشت 15 سال مشخص نشده است؛ سامانه‌ای که پس از هر بار پیگیری وعده عملیاتی شدن آن داده می‌شود، اما همچنان ذی نفعان آن چشم انتظار تحقق عملیاتی شدن آن هستند.


۶ اسفند ۱۴۰۰ بود که باغستانی مدیر عامل شرکت سپرده گذاری مرکزی گفت: برای انتقال قهری سهام عدالت به زیرساخت‌های متفاوتی نیاز است که به دلیل پیچیدگی‌های آن، قدری راه‌اندازی سامانه مربوطه طولانی شد که امیدواریم ظرف ۶ ماه آینده (شهریور ۱۴۰۱) به بهره‌برداری برسد.

قائم مقام مدیر عامل شرکت سپرده گذاری مرکزی ابوترابی مهر ماه سال گذشته بیان کرد: در خصوص سامانه انتقال سهام عدالت به وراث باید گفت این سامانه دو بخش دارد. بخش اول که باید یک سری زیر ساخت‌ها در قسمت فناوری اطلاعات آماده می‌شد که همکاران من در شرکت سپرده گذاری در حال تلاش هستند. اما یک بخش دیگر از این پروژه خارج از حیطه اختیارات سپرده گذاری مرکزی است.

او در ادامه گفت: قوه قضائیه باید به سپرده گذاری یک سرویسی ارائه کند که در آن متوفیان را مشخص و اطلاعات را به ما دهد تا ما بتوانیم بر اساس گواهی انحصار وراثتی که قوه قضائیه اعلام می‌کند و زیر ساخت‌های سرویسی که به ما می‌دهند موارد را اجرایی کنیم. پیگیر این موضوع هستیم و این مورد یکی از خواسته‌های خود مسئولان بازار سرمایه و سپرده گذاری مرکزی است.

راه اندازی سامانه انتقال سهام عدالت به وراث که همچنان در هاله‌ای از ابهام بود تا این که در ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ محمد کاظمی فرد رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه درباره اطلاعات فردی متوفیان سهامدار سامانه سهام عدالت به صورت الکترونیکی مطرح کرد: سازمان ثبت احوال کشور این خدمت را ارائه می‌دهد و اطلاعات متوفیان را به صورت برخط در اختیار دارد.

او افزود: ما داده‌های خدمت انحصار ورثه را در اختیار سازمان بورس قرار داده ایم تا سهام عدالت متوفیان را به خانواده‌های آن‌ها منتقل کنند. این داده‌ها به صورت وب سرویس در اختیار سازمان بورس قرار گرفته و این سازمان می‌تواند در سامانه‌های خود استفاده کند.

اما برخلاف گفته رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه مبنی بر اعطای کامل اطلاعات فوت شدگان به سازمان بورس به علت انجام فرآیند انحصار وراثت به شکل دستی تحویل آمار فوت شدگان به طور کامل انجام نشده است که در همین رابطه باغستانی مدیر عامل شرکت سپرده گذاری مرکزی در گفتگو با رسانه ملی مطرح کرد: فوتی‌ها از سال ۱۳۸۵ بودند از سال ۹۷ به قبل تنها عکس انحصار وراثت مبتنی بر سرویس به سازمان داده شده است و سال ۹۷ به بعد عملا تعداد متوفیان را کاور (پوشش) نمی‌کند.

سازمان بورس و اوراق بهادر هم برای سرعت بخشیدن به روند راه اندازی سامانه انتقال سهام متوفیان به وراث، زیر ساخت فنی را مجدد تغییر داده و طرحی دیگر در شورای عالی بورس مطرح کرد که در همین رابطه عشقی رئیس سازمان بورس گفت: مصوب شد تقسیم بندی سهام عدالت بر مبنای گواهی انحصار وراثت از طریق شعب کارگزاری انجام شود.

سامانه‌ای که رئیس سازمان بورس عشقی در خصوص زمان عملیاتی شدن فرآیند آن در آخرین نشست خبری خود در اسفند ۱۴۰۱ مطرح کرده بود: این موضوع حداکثر تا ۲ الی ۳ ماه آینده قطعی می‌شود و این انتقال‌های قهری می‌تواند صورت گیرد.


۳ ماه گذشت و خبری از تعیین تکلیف سامانه انتقال سهام عدالت به وراث نبود؛ رئیس سازمان بورس در ۸ شهریور در خصوص آخرین جزئیات اعلام کرد. بحث انتقال دارایی‌های وراث سهام عدالت و بحث سود‌هایی که بعد از فوت شخص در حساب‌های سپرده گذاری مرکزی مانده است به زودی تعیین تکلیف خواهد شد.

او افزود: سامانه آماده شده و تلاش این است که تا آخر شهریور اعلام کنیم که به مرور وراث متوفیان با در دست داشتن مدارک لازم به شرکت‌های کارگزاری مراجعه کنند. همین طور مذاکراتی که با دفتر قضایی داشتیم که دفاتر الکترونیکی قضایی مجدد اعلام آمادگی کردند که به این فرآیند کمک کنند در نهایت به امید خدا از اواخر شهریور این فرآیند آغاز خواهد شد.

شهریور هم به اتمام رسید و فصل پاییز آغاز شد، اما خبری از سامانه انتقال سهام عدالت به وراث نیست! باشگاه خبرنگاران جوان هم به سراغ پیگیری مجدد عملیاتی شدن این سامانه رفت در نهایت پیگیری‌های صورت گرفته حکایت از این دارد که در مهر ماه این سامانه عملیاتی خواهد شد.

حالا باید منتظر ماند و دید سرانجام سامانه انتقال سهام عدالت به وراث موضوعی که بسیاری از افراد چشم انتظار مشخص شدن آن هستند در مهر ماه عملیاتی خواهد شد یا بناست به زمان دیگری مجدد موکول شود.