اقتصاد در بخش‌های گوناگونی تعریف می‌شود که یکی از مهمترین آن‌ها اقتصاد دریامحور است. ایران نیز که به وسیله دریا محاصره شده که می‌تواند ظرفیت بسیار خوبی برای توسعه اقتصاد باشد. اما سالهاست با بحرانی به عنوان ظرفیت‌های استفاده‌نشده دریا رو به رو هستیم. هفت استان گلستان، گیلان، مازندران، خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان‌وبلوچستان از مرز‌های دریایی برخوردار هستند که ۵۸۰۰ کیلومتر خط ساحلی و ده‌ها بندر کوچک و بزرگ را شامل می‌شود. این هفت استان بیش از ۲۲ درصد جمعیت کشور را در خود جای داده‌اند.

ظرفیت ترانزیت بنادر

حمل و نقل دریایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است به نوعی که در بنادر ایران در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۴۸ میلیون تن کالای نفتی و غیرنفتی بارگیری و تخلیه شده‌اند؛ در حالی که ظرفیت اسمی بنادر کشور حدود ۲۲۷ میلیون تن است که براساس برنامه ششم توسعه، قرار بود این ظرفیت در ۱۴۰۰ به ۲۷۰ میلیون تن برسد، اما شرایط بیانگر آن است که حدود ۳۵ درصد ظرفیت توسعه‌یافته بنادر کشور خالی است. البته ظرفیت بالقوه بنادر ایران در برخی پژوهش‌ها بیش از ۸۰ درصد شرایط مورد استفاده فعلی برآورد شده است.

استفاده از ظرفیت‌های دریا

حوزه اقتصاد دریا فراتر از شیلات و گردشگری دریایی است که تحقق این مهم مستلزم ظهور و حمایت از صنایع مرتبط با آب و دریا از جمله حمل‌ونقل دریایی، گردشگری دریایی، انرژی‌های تجدیدپذیر، آبزی‌پروری و شیلات بیوتکنولوژی دریایی، زیست هواشناسی و معدنکاری دریایی است. بیشترین فعالیت در عرصه سواحل کشور، مربوط به محدوده‌های شهری و روستایی و تأسیسات بندری و نظامی است که همه این‌ها حدود ۵ درصد از ظرفیت سواحل کشور را به خود اختصاص داده و حدود ۹۵ درصد از این ظرفیت مورد توجه قرار نگرفته است.

درآمد نامطلوب از دریا

ایران ۲ تا ۲.۵ درصد از تولید ناخالص ملی خود را از دریا تأمین می‌کند که با توجه به پتانسیل‌های موجود در کشور رقم پایینی تلقی می‌شود. این در حالی است که از نظر پتانسیل موجود، کشور ایران از بین ۱۸۴ کشور در رتبه ۴۰ قرار دارد، در‌صورتی‌که از نظر کسب درآمد وضعیت مطلوبی نداشته و بیشترین فعالیت‌های اقتصادی در عرصه سواحل کشور متمرکز در محدوده شهر‌های بزرگ ساحلی است.

فرهنگ سازی استفاده از دریا

دریا به اندازه‌ای اهمیت دارد که رهبر انقلاب با اشاره به سوابق دریانوردی ایرانیان در گذشته که باعث انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی به مناطق دیگر دنیا شد گفتند: «با وجود این سابقه و سواحل طولانی دریایی در شمال و به‌خصوص جنوب ایران، فرهنگ استفاده از فرصت‌های دریا در کشور مورد غفلت واقع شده و باید به فرهنگ عمومی مردم تبدیل شود.» حضرت آیت الله خامنه‌ای فرهنگ‌سازی در این زمینه و ایجاد فهم عمومی از دریا به‌عنوان یک زیرساخت اساسی را ضروری دانستند.

بیشتر بخوانید:

مسوولیت پذیری بانک سینا در اوج

بی توجهی به جابه‌جایی بار در بنادر

برای اثبات بی توجهی به بنادر کافی است بدانیم از ۱۴۸ میلیون تن کالای تخلیه و بارگیری شده در ۲۱ بندر و منطقه بندری کشور در سال ۱۴۰۰، نزدیک به ۱۱۹ میلیون تن آن معادل ۸۰ درصد از طریق بنادر شهیدرجایی بندرعباس و امام خمینی خوزستان جابه‌جا شده است. با وجود موقعیت جغرافیایی چهارراهی کشور و وجود ۱۵ کشور همسایه در مرز‌های آبی و خاکی کشور در چهار جهت جغرافیایی، نزدیک به ۸۰ درصد فعالیت صادرات و واردات کالای کشور فقط در دو بندر شهیدرجایی و بندر امام‌خمینی (ره) متمرکز شده و سهم ۱۹ بندر دیگر تنها ۲۰ درصد است.

حمایت مالی از ترابری دریایی

به نظر می‌رسد بنیاد مستضعفان با درک درست از اقتصاد دریایی، تعاریف ویژه‌ای در این خصوص داشته و به منظور افزایش سطح همکاری‌ها و ایجاد هم‌افزایی بیشتر از طریق توسعه تعاملات ارزی و ریالی، تفاهم‌نامه همکاری بانک سینا و هلدینگ پایا ترابر سینا، امضا شد.

ایجاد هم افزایی

مدیرعامل بانک سینا در مراسم امضای تفاهم‌نامه این بانک و هلدینگ پایاترابر سینا، گفت: امضای این تفاهم‌نامه در راستای ایجاد هم‌افزایی بیشتر بین بانک سینا با شرکت‌های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان صورت گرفته است. غلامرضافتحعلی افزود: تأمین مالی شرکت‌های کشتیرانی بنیاد از محل منابع ارزی صندوق توسعه ملی و استفاده از قابلیت‌های صرافی بانک و شرکت‌های راهبری بانک سینا در این زمینه، منجر به تسریع در انجام فعالیت شرکت‌های ترابری بنیاد خواهد شد. فتحعلی اظهار داشت: تمرکز ما بر خدمت‌رسانی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های متقابل است و بانک سینا این آمادگی را دارد تا تمام خدمات متعارف و زنجیره تأمین مالی به ویژه ارائه تسهیلات ارزی را در اختیار هلدینگ پایاترابر سینا قرار دهد.

تکمیل و نوسازی کشتیرانی

در مراسم امضای این تفاهم نامه مدیرعامل هلدینگ پایاترابر سینا با ابراز خرسندی از توسعه تعاملات با بانک سینا گفت: تکمیل و نوسازی شبکه حمل‌ونقل و کشتیرانی کشور، بسیار حائز اهمیت است. رضا ایلاتی تاکید کرد: امیدواریم با حضور و حمایت بانک سینا، طی برنامه‌ریزی منسجم و هدفمند شاهد بهبود کیفیت تأمین مالی و تحقق اهداف ترسیم‌شده، باشیم.