کاربرد فولاد ضد زنگ در پزشکی

آیا تا به حال با خود فکر کرده­اید محصولات پزشکی همچون تیغ جراحی یا تاج دندان مورد استفاده حین انجام عملیات دندان پزشکی از چه تهیه می­شوند؟ احتمالا نام فولاد ضدزنگ به گوشتان خورده اما این فلز با فولاد معمولی چه تفاوتی دارد و چرا از آن در صنعت پزشکی استفاده می­شود؟ اگر سوالاتی همچون اینکه چه فلزی مناسب قطعات دندان پزشکی و جراحی است ؟ ذهن شما را به خود مشغول کرده با این مطلب همراه باشید.

آشنایی کلی با فولاد ضد زنگ

استیل یا فولادی که ضد زنگ است در صنایع مختلفی همچون صنعت ساخت ماشین و هواپیما تا صنعت پزشکی و دندان پزشکی مورد استفاده قرار می­گیرد. خواص، ترکیبات موجود در این فلز، وزن، قیمت و ماندگاری بالای این نوع فولاد باعث می­شود از آن در صنایع مختلف استفاده شود. این فلز به واسطه ویژگی­هایی همچون استحکام بالا، شکل پذیری آسان، سختی و مقاومت بالا و در نهایت قیمت مناسب در صنایع مختلف جایگاه خاص خود را کسب کرده است.

بد نیست بدانید، در ساخت این فلز از درصد کروم بالایی استفاده می­شود که به دلیل کروم موجود در این فلز، شفافیت و زیبایی آن بیش از فولاد معمولی است. در ادامه به ویژگی­های بیشتر این فلز نگاهی خواهیم داشت.

ویژگی­ها و مشخصه­های فولاد ضد زنگ

فولاد ضد زنگ از آلیاژهای مبتنی بر آهن با میزان کروم 10.5 درصد شناخته می­شود. این فلز ترکیبی از آهن، نیکل، منیزیم، مولیبدن و نیتروژن، کربن و فلزاتی همچون کروم است. از مشخصه­های فولاد زنگ نزن می­توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• به دلیل وجود موادی همچون کروم، نیکل، نیتروژن و مولیبدن، فولاد ضد زنگ از مقاومت بالایی برخوردار است.
• این فلز در مقایسه با فلزات دیگر هیچگونه لک و زنگ زدگی به خود نمی­گیرد.
• انعطاف پذیری این فلز کمتر از فولاد معمولی است.
• استحکام و دوام بالا در کنار مقاومت این فلز در برابر حرارت از دیگر خواص این آلیاژ است.
• این فلز طول عمر و ماندگاری بالایی دارد.
• این فلز با محیط زیست سازگاری بالایی دارد و قابل بازیافت است.
• ظاهر فولاد زنگ نزن جذاب بوده و براقیت خاصی دارد.

چرا از فولاد ضدزنگ در صنعت پزشکی استفاده می­شود؟

در پاراگراف قبلی به مشخصه­ها و ویژگی­های این فلز اشاره کردیم. به دلیل وجود ویژگی­هایی همچون مقاومت و ماندگاری بالا به طور معمول از فولاد ضد زنگ در صنایع مختلفی همچون ساخت ابزارهای دندان پزشکی و جراحی استفاده می­شود. به عنوان مثال، فولاد ضد زنگ مارتنزیتی که یکی از زیرشاخه­های فولاد است، در تولید ابزارهای دندان پزشکی و جراحی مورد استفاده قرار می­گیرد. این در حالی است که نوع آستنیتی این فلز در ساخت تجهیزات دارویی، فرآوری­های شیمیایی، نیمکت­های آزمایشگاهی، تجهیزات پزشکی و جراحی به کار برده می­شود.

مزایای استفاده از فولاد ضد زنگ در صنعت پزشکی

• به دلیل ویژگی­های کلیدی همچون مقاومت در برابر خوردگی که باعث انتخاب این فلز برای انجام عملیات­های حساسی همچون جراحی می­شود، این فلز همواره یکی از بهترین گزینه­ها بوده است.
• همچنین، توانایی بالای این آلیاژ در برابر دمای بالا باعث می­شود بتوان به راحتی تجهیزات پزشکی ساخته شده از آن را استریل کرد و در شرایط مختلف از آنها استفاده نمود.
• در نهایت، سطح صاف و تمیز کردن آسان ابزارآلات ساخته شده با این فلز، آن را به ماده­ای مناسب برای تولید بسیاری از ابزارآلات پزشکی تبدیل کرده است.

موارد استفاده فولاد ضد زنگ در صنعت پزشکی

اصلی­ترین ماده فلزی مورد استفاده در بیمارستان­های سراسر جهان، فولاد زنگ نزن است زیرا ویژگی­های فوق العاده آن مناسب استفاده طولانی مدت است، از این آلیاژ در عمل های جراحی حیاتی استفاده می­شود. به همین خاطر، توجه به ایمنی بالای این فولاد بسیار حیاتی است زیرا ترکیب بدن انسان و این فلز به صورت آلوده خطرات مرگباری در پی دارد. به همین علت این فلز را باید به درستی تمیز و استریل کرد.

صنعت بهداشت و درمان در رابطه با ابزارهای مورد استفاده در صنعت تجهیزات پزشکان دقت بالایی دارد تا بدین صورت بتواند بسیاری از دغدغه،های متخصصان حوزه علم پزشکی را بکاهد و بیماران خود را سالم نگه دارد. در این بخش به کاربردهای فولاد ضد زنگ و نحوه ایمن نگه داشتن طولانی مدت آن در محیط پزشکی می­پردازیم.

کاربرد فولاد ضد زنگ در دندان پزشکی

مدتی است که استفاده از آلیاژهایی همچون فولاد زنگ نزن در خدمات مختلفی همچون خدمات دندان پزشکی باب شده است، از آنجایی که این فلزات قوی‌ و ضد زنگ بوده و در برابر استریلیزاسیون چندین ساله مقاوم هستند، از آنها در درمان روزانه بیماران حوزه دندان ‌پزشکی استفاده می‌شود.

مقاومت در برابر خوردگی، استحکام و سختی، دوام زیاد در برابر سایش و خراشیدگی و الزامات نگهداری ساده از ابزارهای دندان پزشکی همگی باعث انتخاب ابزارهای ساخته شده از این فلز هستند.

اغلب فولاد زنگ نزن جنس استنلس استیل مناسب تولید ابزارهای جراحی دندان و دهان است و به طور معمول از فولاد آستنیتی سری 300 و 304 در جراحی­ها استفاده می­شود.

موارد استفاده فولاد زنگ نزن در جراحی

دوام و استحکام، استریل آسان، عدم ایجاد آسیب دیدگی و ایجاد خط و خطوط بر ابزارهای جراحی، سختی و مقاومت بالا، نگهداری آسان و پاکسازی راحت، همگی باعث افزایش سختی و استحکام ابزارهای جراحی می­شوند. همچنین مقاومت در برابر سایش و ضربه، نسبت مناسب وزن ابزارآلات جراحی که از خستگی حین کار می­کاهد نیز استفاده از این محصول هنگام جراحی را منطقی می کند.

ابزارهای جراحی از جنس استنلس استیل هستند که به صورت فولاد ضد زنگ 304 و 316 در بازار موجود هستند. بد نیست بدانید فلز 316 حاوی 316 مولیبدن است که باعث افزایش مقاومت آن در برابر خوردگی می­شود، در حالی که فلز 304 بدین گونه نیست.

البته مقاومت بالای فولاد 304 باعث شده این آلیاژ به عنوان یکی از بهترین و کاربردی­ترین فلزها برای جراحی­های فک و دهان یا دیگر قسمت­های بدن شناخته شود. از دیگر فلزات مورد استفاده در جراحی می­توان به فولاد جراحی 316 و 316L اشاره کرد که در ساخت مبدل­های حرارتی، قطعات موتور جت و تیغ جراحی به کار برده می شوند.

از فولاد زنگ نزن در تولید چه محصولات مراقبتی و بهداشتی استفاده می­شود؟

به دلیل ویژگی­های ذکر شده این فلز یکی از اولین انتخاب­ها در ساخت تجهیزات پزشکی و مناسب­ترین ابزارها در مراکز مراقبت از بیمار همچون بیمارستان­ها و کلینیک‌های بهداشتی است. از جمله ابزارهایی که در ساخت آنها از فولاد ضد زنگ استفاده می­شود، می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ویلچر و واکر
• تجهیزات جراحی همچون چاقوی جراحی، گیره، کورت و پخش کننده
• ایمپلنت­های ارتوپدی
• دریچه­های مصنوعی قلب
• تجهیزات تثبیت استخوان نظیر پیچ­ها و صفحات
• ظروف و لوازم آشپزخانه بیمارستان
• پروتزها
• سوزن و سرنگ طبی
• وسایل اصلی آشپزخانه نظیر سینک ظرفشویی، کاسه، میز، چرخ دستی ابزار، سینی
• تخت­های مخصوص استراحت بیمار
• پروب­های حسگر
• کانترها
• پایه IV
• ایمپلنت­های ارتوپدی
• سیم­های راهنمای تخصصی، کورت­ها، پیچ ها، پروتزها، صفحات، سوزن­های پزشکی
• ظروف مواد شیمیایی و مخصوص زباله­های خطرناک

جمع بندی

ما در این مطلب به اینکه چرا ویژگی­های فولاد زنگ نزن آن را به یک گزینه عالی برای استفاده در محیط­های مراقبتی و بهداشتی مدرن تبدیل کرده یا اینکه فلز مناسب صنعت پزشکی کدام هست؟ به طور مفصل پرداختیم. اگر پس از مطالعه این مطلب باز سوالی در رابطه با این آلیاژ و نحوه استفاده درست آن در صنعت پزشکی داشتید، حتما با ما به اشتراک بگذارید.