شورای عالی انقلاب فرهنگی باید قرارگاه باشد تا نهاد تصدی‌‎گر

حجت الاسلام خسروپناه، دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی درمورد تعریف قرارگاهی شدن و قرارگاهی شدن شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: قرارگاهی شدن یعنی شورای عالی انقلاب فرهنگی حق ندارد تصدی گری کند. مثلاً اگر بحث در تحول علوم انسانی است نباید خودش بنشیند، کتاب بنویسد، نباید خودش سرفصل دروس را تغییر بدهد، قرارگاهی شدن یعنی هدایت گری تشکل‌های مردمی و دستگاه‌های مردمی جهت عملیاتی سازی سیاست‌هایی که مصوب کرده است؛ سیاست‌ها و راهبرد‌هایی که اگر قرار بود فقط نوشته شود، مصوب شود، ابلاغ شود، ولی ادامه پیدا نکند. زیرا این قطعاً غلط است و بسنده می‌شود به همان سندبسندگی، سیاست بسندگی که قطعاً نادرست و ناقص است مثل یک مخلوق ناقص الخلقه‌ای که به دنیا بیاید، این ناکارآمد خواهد بود. بنابراین، وقتی می‌تواند سیاست به عرصه عمل برسد که بین راهبرد و تصدی گری و اجرا یک مقوله دیگر به نام راهبری باشد، کار قرارگاهی راهبری و ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌ها و تشکل‌های مردمی است و دستگاه حاکمیتی، چه دولتی و چه غیردولتی، برای تحقق سیاست هاست.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی وارد تصدی گری بشود مثلاً خودش بخواهد بودجه قرآنی بگیرد و بین دستگاه‌ها توزیع کند، این با قرارگاهی نمی‌سازد، یا بودجه فرهنگی بگیرد برای ایعنکه مثلاً نقشه موسسه فرهنگی اجرا شود، وظیفه شورا این نیست، این کار وزارت ارشاد است، این کار سازمان تبلیغات، مسئولان فرهنگی، یا حوزه علمیه است. مثلاً این که ما بیاییم یک بودجه بگیریم برای این که سند هوا فضا تحقق پیدا کند. نه این وظیفه شورا نیست، شورا باید قرارگاهی عمل کند یعنی تلاش کند هماهنگی بین دستگاه‌ها ایجاد شود تا آن سیاست به مرحله اجرا و عمل برسد؛ لذا یکی از ارکان کار قرارگاهی راهبری است یا به تعبیری هدایت گری و نظارت و ارزیابی و اثرسنجی است. این که آیا این مصوبه اثربخش بوده یا نه؟

او گفت: گاهی اوقات یک سندی است، یک سیاستی است، این سیاست نوشته می‌شود، ولی تبدیل به قانون نمی‌شود، سیاست قوانین مناسب با آن سیاست تدوین نمی‌شود، کار قوانین، کار مجلس است دیگر، یا ساختار مناسب شکل نمی‌گیرد و این نتیجه نمی‌گیرد و باز باید در حوزه سیاست گذاری به فکر تنظیم گری باشیم، اما باز شورای عالی بخش عمده کارش تنظیم گری نیست. چون ساختارسازی، تدوین قوانین به عهده مجلس است، یعنی وقتی شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌خواهد یک سیاستی تدوین کند، یک ارتباطی با مجمع تشخیص مصلحت نظام داشته باشد. چون ما باید ذیل سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری سیاستگذاری کنیم، یعنی سیاست‌های کلی نظام که مجمع تشخیص مصلحت نظام مدون می‌کند و رهبری، تکمیل و ابلاغ می‌کند آن مبنای کار ماست و در سیاست‌های فرهنگی و علم و فناوری، بعد که سیاست‌ها نوشته شد این سیاست‌ها باید تبدیل به تنظیم گری، به قوانین به ساختار‌های مناسب شوند و این که کجا این ساختار‌ها را انجام می‌دهند؟ مجلس شورای اسلامی. پس، ما باید یک ارتباط وثیقی با فرآیند تقنین هم داشته باشیم، ما تقنین نمی‌کنیم البته بعضی از مصوبات ما در حکم قانون است و به تعبیر مقام معظم رهبری و حضرت امام (ره)، ولی عمده قوانین در حوزه علم و فناوری و فرهنگی را مجلس مصوب می‌کند و این‌جا ما باید یک ارتباط وثیقی با مجلس داشته باشیم که الحمدلله الان هم داریم.

حجت الاسلام خسروپناه مطرح کرد: هماهنگی که باید بین دستگاه‌ها و تشکل‌های مردمی صورت بگیرد که آن سیاست‌ها و قوانین را اجرا کنند و بعد از این که اجرا شد یک نظارت و ارزیابی می‌خواهد که آیا دستگاه‌ها انجام دادند یا ندادند؟ درست انجام دادند یا درست انجام ندادند، آیا این انجام شده اثربخش بوده است یا نه؟ فرض، اگر بهترین مصوبه که از نظر ما ایده آل هم باشد، ولی انضمامی و روی زمین اثربخش نباشد این قطعاً نقص دارد، بنابراین کار قرارگاهی و فعالیت قرارگاهی این است که در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصدی گری نباشد، ما کار مجلس را انجام ندهیم، ما نباید کار شورای نگهبان را انجام بدهیم، کار مجمع تشخیص را نباید انجام بدهیم، کار وزارت ارشاد و سازمان تبلیغات و سایر دستگاه‌هایی که کار تصدگری دارند، وزارت علوم و بهداشت را مان نباید انجام دهیم. اما این که چکاری باید انجام بدهیم، سیاست گذاری و راهبردی و راهبری تحقق این سیاست هاست.

او ادامه داد: الان، خیلی از آیین نامه‌های داخلی وجود دارند، آیین نامه‌های مربوط به وزارت علوم و این‌ها هستند که وزارت علوم انجام می‌دهد، ولی این نظارت مهم است که آیا آیین نامه‌ای که نوشته شده است مثلاً در آیین نامه ارتقا یا آیین نامه دیگر در راستای سیاستگذاری هست یا نه؟ این که بگوییم ما سیاست را نوشتیم، دیگر بقیه را به امان خدا می‌گذاریم، بله همه چیز را باید به امان خدا گذاشت، اما با تدبیر و عقلانیت باید پیش برود. این‌ها کاری دقیقاً شبیه همان قرارگاه نظامی هستند.

حجت الاسلام خسروپناه با ارائه مثالی اظهار کرد: در حوزه علم، یک سندی شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب کرده به نام سند هوافضا که این سند، سند است، اما بعد وقتی می‌خواهد به مراحل اجرایی برسد یک هدایتگری و راهبری نیاز دارد، چه کسی این سند را اجرا می‌کند؟ مجموعه‌ها و نهاد‌هایی که مسئولیت کار هوافضا را دارند، این ماهواره اخیری که انجام شد دقیقاً در راستای تحقق همین سند هوافضا بوده، نقشه جامع علمی کشور و این خیلی مهم است توجه کنید، ما اول انقلاب چندتا هیئت علمی داشتیم؟ چقدر دانشجو داشتیم؟ یادتان هست پزشک از بنگلادش و هند و پاکستان می‌آمد، الان هیچ بیماری نیست و جراحی نیست که در ایران توان انجامش نباشد و برعکس شده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: این رشد و شکوفایی که دانشگاه‌های ما در حوزه علوم پایه، علوم مهندسی، حتی علوم انسانی پیدا کردند. اگرچه نقد‌هایی بر آن‌ها وارد است، ولی انصافاً در این سال‌ها هم، رشد و شکوفایی خوبی داشته اند و علوم پزشکی مرهون این سه اسنادی مثل نقشه جامع علمی کشور است؛ به طوری که نقشه جامع علمی کشور نوشته شد، شورای عالی مصوب کرد و رئیس جمهور وقت ابلاغ و بعد، شورا برای اجرا و عملیاتی سازیش پیگیری کرد که الحمدلله، الان این چنین جایگاه علمی یعنی رتبه پانزدهم علمی کشور در دنیا را داریم.

هر سندی که به دنبالش راهبری بوده به ثمر رسیده است. حالا ۵۰ درصد، ۶۰ درصد، ۷۰ درصد و یک سند دیگری شورای عالی انقلاب فرهنگی دارد سند دارو‌های گیاهی و طب سنتی. می‌دانید ما الان در ایران رتبه چهارم جهان را در طب سنتی داریم؟ در انواع طب سنتی در جهان ما رتبه چهارم را داریم. این در حالی است که در زمان پهلوی اول، طب سنتی ممنوع بود، ولی با همت وزارت بهداشت و درمان ما این طب سنتی رشد کرد، یعنی سند در شورای عالی نوشته شد، وزارت بهداشت پیگیری کرد و الان هم این جایگاه را، البته ما اگر یک گام دیگری در این زمینه برداریم، رشد بیشتری پیدا می‌کند.

حجت الاسلام خسروپناه با اشاره به نقش مهم دولت و رییس جمهور تصریح کرد: قطعاً دولت‌ها موثرند. به هرحال، رئیس جمهور شخص دوم مملکت است، بودجه که دستش است، برنامه و بودجه را تدوین می‌کند، درست است مجلس مصوب می‌کند، ولی به هر حال دولت نقش کلیدی دارد، اگر دولتی بخواهد می‌تواند در حوزه هوافضا بودجه بدهد، امکانات بدهد، سند را اجرایی کند، می‌تواند بودجه ندهد، اجرایی نکند یا ضعیف پیش برود و در حوزه طب سنتی هم، همین طور است. در حوزه دانشگاه فرهنگیان، ببینید دانشگاه فرهنگیان را شورای عالی انقلاب فرهنگی برای بحث تربیت معلم مصوب کرده است و مقام معظم رهبری هم تأکید داشتند، یک دولت می‌آید این دانشگاه را تضعیف می‌کند و نمی‌گذارد توسعه پیدا کند، یک دولت دیگر می‌آید تقویت می‌کند، قطعاً شورای عالی انقلاب فرهنگی ورود می‌کند، ولی به هرحال رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس جمهور است. یعنی حتی ما در بعضی دولت‌ها داشتیم که شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوباتی داشته است. اما اصلاً دولت ابلاغ نکرده است.

او گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی با این که فراقوه‌ای است مصوباتی داشتیم آقای رئیس جمهور ابلاغ نکرده، می‌خواهند چه کارش کنند؟ این مقدار را دیگر کاری نمی‌شود کرد. به هرحال این که گمان کنیم همه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمانت اجرایی دارد، نه؟ یک جایی رئیس جمهور نخواهد نمی‌شود. الحمدلله، در این دولت رئیس جمهور واقعاً پیگیر و جدی است رئیس قوه قضائیه، رئیس مجلس به جد پیگیر و پشتیبان هستند و جالب است بدانید ما حتی مصوباتی در شورای معین داریم و شورای عالی را کمک می‌کند که البته بعد در شورای عالی می‌آوریم و مهلت دو هفته‌ای برای تصویب دارد و حتی برای این مدت دو هفته، مصوبات شورای معین را رئیس قوه مجریه و رئیس قوه قضاییه و همچنین رئیس مجلس درباره مصوبات نظر می‌دهند مکتوب، شفاهی، تلفنی، حضوری و پیگیر هستند. یعنی به لطف الهی این دوره، دوره‌ی کاملاً هماهنگی است بین سران قوا و مشارکت جدی اعضا، ولی به هرحال اگر یک وقتی رئیس جمهوری نخواهد طبیعتاً این مصوبات اجرایی نخواهند شد.

دبیر شورای انقلاب فرهنگی درباره نقش نظارتی شورا مطرح کرد: یکی از ارکان قرارگاهی شدن همین نظارت است. نظارت چند ساحت دارد: یک نظارت، نظارت دستگاه‌هاست که آیا دستگاهی مصوبه شورا را عمل کرده است یا نه؟ ساحت دیگر این که آیا این عملکرد اثربخش بوده است یا نه؟ چون یک وقت‌ها مصوبه‌ای عمل شده خوب هم اجرا شده، ولی اثربخش نبوده است. حالا یا مشکل در نحوه اجراست یا مشکل در خود مصوبه است که باید تغییر پیدا کند و می‌دانید مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی بعد از شش ماه قابل تغییر هستند. یعنی اعضا می‌توانند بیایند مصوبه خودشان را تغییر بدهند. چون باید براساس اثربخشی ارزیابی بشود، اما این که ما چکار می‌کنیم؟ ببینید از قبل هم نظارت بود، یعنی انصافاً دبیران سابق و اعضای محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی بر بحث نظارتی پیگیر بودند و حتی یک کمیته‌ای برای نظارت شکل دادند.

او ادامه داد: ما در این دوره، مکانیزم نظارتی را از چند جهت داریم دنبال می‌کنیم، یکی این که سامانه‌ای از دوره آقای عاملی شکل گرفته است. البته از دوره آقای مخبر هم که دبیر شورای عالی بودند بحث بود و آقای عاملی هم حمایت و این سامانه را تقویت کرد و در دوره ما، این سامانه راه اندازی شد. حتی ما در این همایشی که داشتیم، می‌خواستیم اعلام کنیم به صورت نمادین، راه اندازی اش کنیم، ولی الان داریم از این سامانه استفاده می‌کنیم و این یک مکانیزم است.

حجت الاسلام خسروپناه بیان کرد: یک مکانیزم دیگر این است که ما ذیل ستاد‌های چهارگانه علم و فناوری، تعلیم و تربیت، فرهنگی اجتماعی، خانواده و زنان، میز‌هایی تعریف کردیم و یک مسئول و ژنرالی بالای سر این میز است. مثلاً میز هوش مصنوعی، میز کوآنتوم، میز جمعیت، میز مبارزه با اعتیاد. چون آسیب‌های اجتماعی هم با شورا رهبری واگذار کردند. البته بحث‌های سیاستی اش را هر میزی چهار کار باید انجام دهد. یک راه بینی و رصد، ناظر به آن میز، راهبردی، سیاستی اگر لازم است نوشته بشود، راهبری، هدایتگری آن میز و ارتباطش با دستگاه و راه سنجی که همان نظارت است؛ لذا هر مسئول میز کار نظارتی آن مقوله و میز را دنبال می‌کند.

دبیر شورای انقلاب فرهنگی گفت: یک مکانیزم سومی هم داریم دنبال می‌کنیم، اگر ان شاءالله خدا کمک کند و با توسلی که به شهدا کردیم و این کار پیش برود، ما دنبال راه اندازی یک اتاق وضعیت هستیم که با استفاده از هوش مصنوعی غیر از آن سامانه، یک کاری بسیار قوی‌تر انجام دهیم و زیرساخت هایش را الان داریم طراحی و اجرا می‌کنیم، یک اتاق وضعیتی مثل همین مانیتور‌هایی که الان جلوی ماست و دارد تصاویر مختلف پخش می‌کند و حالا ما داریم می‌بینیم شبیه همین، ما درباره هر میزی آخرین وضعیت فرآیند عملیاتی شدن آن مصوبه را ثبت کنیم.

ما در کشور ۸۵ رصدخانه فرهنگی داریم که بخشی دولتی و بخشی خصوصی هستند و این‌ها با مجموعه مرکز رصد ما ارتباط پیدا کردند و ما در این دوره، مرکز رصد و برنامه ریزی و ارزیابی را راه اندازی کردیم و این مرکز دارد اتاق وضعیت را راه اندازی می‌کند. البته کار بسیار سنگینی است، کار نویی است و ان شاءالله، با استفاده از هوش مصنوعی این را دنبال می‌کنیم.

او درمورد این سوال که آیا ظاهراً تعارضی بین مثلاً اسلام یا فقه یا بعضی موسیقی وجود دارد؟ درباره سینما چطور؟ با وجود ملاحظات کمتر است؟ تصریح کرد: یکی از ارکان سینما موسیقی است، سینمای بی موسیقی که خیلی معنا ندارد، سینمای صامت داریم، اما باز آن هم موسیقی دارد. اولاً تمام اسنادی که می‌نویسیم، کارشناسان و متخصصان آن فن ورود می‌کنند، سند موسیقی که نام بردید، اول در شورای هنر مصوب می‌شود که یکی از اعضای شورای هنر، مسئول خانه موسیقی است و آن مسئول هم از موسیقی دانان، نوازندگان و آهنگسازان و سایر گرایش‌های موسیقی استفاده می‌کند. بنابراین، در سند موسیقی، یعنی سینما هم همین طور است. سند صنایع دستی هم همینطور است و در سند صنایع دستی بیش از هزار نفر یعنی هزار و ۳۰۰- ۴۰۰ نفر از متخصصان صنایع دستی مشارکت داشتند. یعنی مصاحبه از آن‌ها گرفته شده است، نظراتشان را گرفتند که در سند صنایع دستی اعمال بشود. البته باید زودتر از این شورای عالی ورود می‌کرد، ولی در این دوره ما تمام رشته‌های هنری را داریم و روی سندشان کار می‌کنیم، سند هنر‌های نمایشی مثل تئاتر را باز با استفاده از خانه تئاتر و با استفاده از پیشکسوتان تئاتر یا مثلاً سند سینما، سند موسیقی.

حجت الاسلام خسروپناه درباره مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر افزایش ظرفیت علوم پزشکی افزود: این مصوبه خوبی است. اما یک شرط داشت که زیرساخت‌ها تأمین شوند. بنده سفر‌های استانی می‌روم و با اساتید دانشگاه ها، از علوم پزشکی هم جلساتی داریم، حتی بیمارستان‌ها هم می‌روم سر می‌زنم، انصافاً این زیرساخت‌ها دربعضی جا‌ها تأمین نشده اند و با مشکلاتی مواجه هستند. قطعاً این مصوبه، مصوبه خوبی است البته در کنار افزایش ظرفیت دانشجویان پزشکی، ما باید حتما تلاش کنیم این استادان پزشکی که بعضاً انگیزه‌ای پیدا می‌کنند تا بروند جای دیگر و مهاجرت داشته باشند، جلوی این مهاجرت‌ها را با ایجاد انگیزه بگیریم، ولی رشد ظرفیت مصوبه خوبی است به شرطی که این ظرفیت زیرساخت‌ها هم تأمین شود. سازمان برنامه و بودجه باید بیاید به این مصوبه عمل کند. چون مصوبه‌ای است که ریاست جمهوری ابلاغ کرده است.