دلایل مجلس برای مخالفت با اولین بودجه برنامه هفتم/ چالش همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در بودجه ۱۴۰۳

صبح دیروز کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۳ در مجلس شورای اسلامی بررسی شد که در نهایت نمایندگان مجلس با ۹۱ رأی موافق، ۱۲۷ رأی مخالف و ۱۰ رأی ممتنع از مجموع ۲۳۵ نماینده حاضر در صحن با آن مخالفت کردند.

پس از رای‌گیری محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: براساس آیین‌نامه داخلی مجلس، دولت هفت روز فرصت دارد اصلاحات را انجام دهد و لایحه را به مجلس بازگرداند.

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: من از آقای منظور و دوستانمان در دولت خواهشی دارم؛ با توجه به اینکه وقت ما تنگ است، برخی دوستان که حرف از دو دوازدهم می‌زنند، این مسئله اصلا به مصلحت نیست.

وی تصریح کرد: ما باید بودجه ۱۴۰۳ به عنوان سال اول برنامه هفتم را محکم و دقیق به سرانجام برسانیم لذا خواهش من این است که با توجه به اینکه اولین سال با استناد به ماده ۱۸۲ آیین‌نامه داخلی برای اصلاح ساختار بودجه کار را پیش می‌بریم که باید از عدم تراز و کسری عملیاتی جلوگیری کند.

رئیس قوه مقننه ادامه داد: با توجه به اینکه رأی گیری به اتمام رسیده به صراحت اعلام می‌کنم این لایحه کسری قابل توجهی دارد و در این بودجه که همراه با کسری است، پیش بینی حقوق بازنشستگان صورت نگرفته که آن هم به کسری اضافه می‌شود اگر بخواهیم این موضوع را منوط به محل اخذ مالیات بکنیم نیز اشکال بدتری به وجود می‌آورد.

قالیباف افزود: بودجه کار تعاملی دقیق مجلس و دولت است و ما حتما باید کمک کنیم که این مسئله به درستی اصلاح شود و وقت نیز گرفته نشود، در طول یک هفته، من و کمیسیون تلفیق در خدمت دولت خواهیم بود و کمک خواهیم کرد بودجه‌ای به مجلس بیاید که جهت گیری داشته و تورم زا نبوده و قول‌های برنامه هفتم را نیز محقق کند.

دلایل رد بودجه ۱۴۰۳ در مجلس

مخالفت مجلس با اولین بودجه برنامه هفتم در حالی رقم خورد که مجلس به تازگی بررسی برنامه هفتم را به پایان رسانده و این لایحه هم‌اکنون در شورای نگهبان در حال بررسی است.

حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره مخالفت مجلس با کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۳ گفت: مجلس کار کارشناسی خود را انجام داده و نمایندگان اعتقاد داشتند منابعی که به مجلس ارائه شده منابع پایداری نیستند از طرفی هم میزان تطابق با برنامه هفتم را ضعیف می‌دیدند و بر روی بحث مالیات‌ها و افزایش مالیات‌ها حرف داشتند و معتقدند بیش از آنچه مدنطر بوده افزایش پیدا کرده است.

وی ادامه داد: با توجه به شروع بررسی کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۳ در مجلس، دولت مکلف شده تا یک هفته بعد لایحه بودجه را به مجلس ارائه کند و براساس این ارائه آن ضعف‌هایی که نمایندگان پیش‌تر پیش‌بینی کردند را برطرف کنند.

رئیس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ درباره این موضوع که قرار بود دولت برای بازنشستگان پنجاه همت در نظر بگیرد، اما نمایندگان از این موضوع قانع نشدند و اعلام کردند این موضوع باید به‌صورت کتبی ارائه شود، اظهار کرد: پیشنهاد نمایندگان این بود که دولت مکتوب این موضوع را بنویسد که آقای منظور به صورت مکتوب آن را نوشت.

حاجی‌بابایی بیان کرد: ما یک جلسه پنج ساعته با دیوان محاسبات گذاشتیم و همه جوانب را حساب کردیم لذا ۵۶ همت نیاز است با توجه به اینکه هفت همت درخود لایحه پیش‌بینی شده بود توافق شد که پنجاه همت هم انجام بپذیرد تا آن چهل درصد اجرا شود.

وی گفت: در لایحه بودجه ۱۴۰۳ ایراداتی وجود دارد مثل همسان‌سازی حقوق بازنشستگان که قبلا مصوب شده بود، اما الان با مقداری مشکل مواجه است.

ارسال بودجه با قانون جدید

با اصلاح ماده ۱۸۲ قانون آیین‌نامه داخلی مجلس، لایحه بودجه ۱۴۰۳ در دو مرحله در مجلس مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و برای اولین بار بود که لایحه بودجه کل کشور با این اصلاحیه مورد بررسی قرار گرفت.

براساس ماده ۱۸۲ دولت موظف است لایحه بودجه سالانه کل کشور را در دو بخش به ترتیب زیر به مجلس تقدیم کند:

الف- ماده واحده مشتمل بر:

۱- احکام موردنیاز برای اجرای بودجه کل کشور 

۲- سقف منابع بودجه عمومی دولت به تفکیک درآمد‌ها و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی و اجزای اصلی آن‌ها از جمله: مالیات و حقوق و عوارض گمرکی، درآمد ناشی از فروش کالا، خدمات و حقوق مالکانه، منابع حاصل از فروش نفت، گاز، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی و گازی، منابع حاصل از واگذاری سهام، سهم‌الشرکه و اموال دولت و واگذاری اوراق مالی اسلامی

۳- تراز‌های عملیاتی، سرمایه‌ای و مالی بودجه عمومی دولت

۴- فروض برآورد منابع و مصارف بودجه

دولت موظف است این بخش را حداکثر تا اول آبان هر سال به مجلس تقدیم کند. فقط احکامی قابل درج در ماده‌واحده است، که اثر مستقیم بر منابع یا مصارف بودجه دارد، یا برای تأمین مالی بخشی از وظایف قانونی دولت از جمله گسترش سرمایه‌گذاری، حمایت از اشتغال و ازدواج، ترویج فرزندآوری و تأمین مسکن نیازمندان از محل‌هایی غیر از بودجه عمومی دولت، در نظر گرفته شده باشد.

هیئت‌رئیسه موظف است پس از وصول این بخش، بلافاصله آن را برای اطلاع نمایندگان در «سامانه قانونگذاری و نظارت مجلس»، بارگذاری و به کمیسیون تلفیق و سایر کمیسیون‌ها ارجاع نماید. کمیسیون تلفیق موظف است ظرف پنج‌روز گزارش خود را در مورد رد یا تأیید کلیات ماده‌واحده به هیأت‌رئیسه مجلس ارسال کند.

رسیدگی به کلیات ماده‌واحده در صحن مجلس مطابق بند «ج» ماده (۱۰۸) این قانون انجام می‌شود. در جلسه رسیدگی به کلیات، بعد از گزارش کمیسیون تلفیق، گزارش کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات در مورد کلیات به مدت ده‌دقیقه استماع می‌شود. چنانچه در این مرحله، کلیات ماده‌واحده به‌تصویب مجلس نرسد، دولت موظف است ظرف هفت روز، ماده‌واحده را با اصلاحات، مجدداً به مجلس تقدیم کند. در این صورت کمیسیون تلفیق دو روز فرصت دارد تا گزارش جدید رسیدگی به کلیات را به مجلس گزارش نماید. در صورتی که کلیات ماده‌واحده به‌تصویب مجلس برسد، به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود. نمایندگان از زمان تصویب کلیات، پنج روز فرصت دارند پیشنهاد‌های خود را در سامانه ثبت نمایند.

پس از آن هر کمیسیون موظف است ضمن اطلاع‌رسانی به نمایندگان پیشنهاددهنده حداکثر ظرف پنج روز (بدون احتساب تعطیلات رسمی) به پیشنهاد‌های نمایندگان رسیدگی و گزارش کمیسیون مربوط را به کمیسیون تلفیق ارسال کند. کمیسیون تلفیق موظف است حداکثر ظرف ده روز (بدون احتساب تعطیلات رسمی) به پیشنهاد‌های واصله از کمیسیون‌ها رسیدگی و گزارش آن را، در سامانه بارگذاری نماید.

پس از بارگذاری گزارش کمیسیون تلفیق، کمیسیون‌ها و نمایندگان می‌توانند ظرف سه روز پیشنهاد‌های خود را در مورد گزارش کمیسیون تلفیق ثبت کنند. در زمان مطرح شدن گزارش کمیسیون تلفیق در صحن علنی، ابتدا پیشنهاد‌های کمیسیون‌ها و سپس پیشنهاد‌های نمایندگان مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و در مورد آن رأی‌گیری می‌شود. همچنین در کمیسیون تلفیق و در صحن، ابتدا به پیشنهاد‌های مربوط به منابع و سپس به سایر پیشنهاد‌ها رسیدگی می‌شود.

مهلت مجلس برای رسیدگی به بخش اول، از زمان وصول حداکثر دو ماه است. پس از اتمام رسیدگی بخش اول لایحه بودجه، مصوبه مجلس به شورای نگهبان ارسال و پس از تأیید آن شورا به دولت ابلاغ می‌شود.

ب- جداول تفصیلی مشتمل بر ارقام بودجه

دولت موظف است حداکثر ۱۰ روز از زمان ابلاغ قانون بخش اول بودجه، با رعایت احکام و سقف‌های مصوب موضوع بند «الف» این ماده، جداول تفصیلی بودجه را به همراه نسخه الکترونیکی دارای قابلیت خوانش رایانه‌ای به‌گونه‌ای که ارقام تشکیل‌دهنده و محاسبات مربوط به هر ردیف قابل مشاهده و پیگیری باشد، به مجلس ارسال کند. سنجه‌های ارزیابی برنامه‌های وزارتخانه‌ها و سایر دستگاه‌های اصلی که فهرست آن توسط دولت احصا و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد و در لایحه بودجه نیز ذکر می‌شود، باید ضمیمه جداول تفصیلی باشد.

هیئت‌رئیسه موظف است بلافاصله پس از وصول این بخش، آن را برای اطلاع نمایندگان در سامانه، بارگذاری و بخش‌های مربوط به هر کمیسیون را ارجاع نماید.

نمایندگان پنج روز فرصت دارند تا پیشنهاد‌های خود را در رابطه با جداول در سامانه ثبت کنند. پیشنهاد‌های نمایندگان در کمیسیون‌ها، کمیسیون تلفیق و صحن مجلس با اولویت رسیدگی به جداول مربوط به منابع بودجه عمومی دولت و منابع و مصارف وزارتخانه‌ها و سایر دستگاه‌های سیاست‌گذار، به تفکیک برنامه‌های عملیاتی آن‌ها مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.

این بخش منحصراً مشتمل بر ارقام و اعداد جداول است و هیچ حکمی در این مرحله قابل بررسی و تصویب نیست و پیشنهاد‌ها نیز نباید مغایر قوانین جاری و مصوبه بخش اول باشد. ترتیب و زمان‌بندی رسیدگی به پیشنهاد‌های نمایندگان در کمیسیون‌ها، کمیسیون تلفیق و صحن مجلس، مشابه ترتیب و زمان‌بندی مذکور در بند «الف» این ماده است.

چنانچه در هنگام رسیدگی به گزارش کمیسیون تلفیق درباره جزئیات ماده واحده یا جداول تفصیلی بودجه، مصوبه کمیسیون تلفیق در صحن مجلس رأی نیاورد، کمیسیون مزبور موظف است حداکثر ظرف سه روز (بدون احتساب تعطیلات رسمی) گزارش جدید خود را به مجلس ارائه کند. در این مرحله نمایندگان یک روز فرصت دارند تا پیشنهاد‌های خود را در مورد تغییرات کمیسیون تلفیق ثبت نمایند.

تبصره ۱- اعضای کمیسیون تلفیق نمی‌توانند در جریان رسیدگی پیشنهاد جدید مطرح کنند. در صورت ضرورت، هیئت‌رئیسه کمیسیون تلفیق می‌تواند کارگروه‌هایی را برای بررسی موضوعات معین تشکیل دهد. پیشنهاد آن کارگروه‌ها برای بررسی به کمیسیون تلفیق ارائه می‌شود.

تبصره ۲- جلسات کمیسیون تلفیق در محل صحن علنی مجلس تشکیل می‌شود و مشروح مذاکرات جلسات علنی آن کمیسیون انتشار می‌یابد. نمایندگانی که عضو کمیسیون تلفیق نیستند می‌توانند بدون حق رأی در مذاکرات کمیسیون تلفیق شرکت کنند و به‌عنوان موافق یا مخالفِ پیشنهاد‌هایی که مطرح می‌شود، اظهارنظر نمایند.

گرفتن تعهد برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان

حجت‌الاسلام سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی، عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: دولت براساس آیین‌نامه جدید لایحه بودجه ۱۴۰۳ را به مجلس آورد و فصل‌های جدید یکی منابع دولت که شامل بودجه کشور، منابع عمومی و منابع دولت را آورده بود همچنین سقفی را مشخص می‌کرد و در این موارد احکام مورد نیاز مثل فروض را می‌آورد.

وی ادامه داد: فروض یعنی اینکه نرخ تسعیر چقدر است، تولید نفت چقدر خواهد بود و چقدر صادرات خواهد بود.

میرتاج‌الدینی بیان کرد: دولت تبصره ۱۴ منابع یارانه‌ها و احکام درصد افزایش حقوق‌ها مثل حقوق بازنشستگان و کارکنان لشکری و کشوری را هم آورده بود.

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس اظهار کرد: احکام در چارچوب سیاست‌های کلی بود و دولت آنجا که لازم بود مستند کرده بود به برنامه هفتم اگرچه برنامه هفتم هنوز فرآیند قانونی را برای تبدیل شدن به قانون طی نکرده است.

وی تصریح کرد: یکی ازصحبت‌هایی که در کمیسیون تلفیق داشتیم و خیلی به آن حساس بودند این بود که متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان را تصویب کردیم گرچه هنوز نهایی شده است که دولت این را ندیده و می‌گفت باید این مورد را در مصارف ببینیم منتهی، چون سقف بودجه را بالا می‌برد نهایتا توافق بین کمیسیون تلفیق و سازمان برنامه و بودجه این شد که پنجاه همت هم برای این موضوع بگذارند و دولت این را قبول کرد و کمیسیون تلفیق هم به آن رای داد الان هم در صحن آقای منظور به صراحت اعلام کرد که پنجاه همت علاوه براینکه هفت هم درداخل لایحه گذاشته بود درواقع منابع متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان ۵۷ همت می‌شد که نمایندگان گفتند شفاهی کافی نیست، چون لایحه است که آقای منظور آن را مکتوب کرد منتهی، چون دقایق آخر صحن بود برخی نمایندگان در جریان قرار نگرفتند و بعضی‌ها هم می‌گفتند لایحه باید اصلاح شود در هر صورت مجلس به کلیات بودجه ۱۴۰۳ رای نداد و دولت باید آن را اصلاح کند و به مجلس می‌فرستد.

عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ گفت: اگر تعامل بین دولت و مجلس باشد زمان داریم تا بودجه به‌طور کامل بسته شود البته اگر این روند ادامه پیدا می‌کرد بهتر بود و سریعتر می‌توانستیم وارد جزئیات شویم تا منابع تصویب شود و بعد از آن جدول مصارف بیاید الان با رد شدن کلیات یک تاخیری در تصویب بودجه افتاد، اما تلاش می‌کنیم بودجه به‌طور کامل در این‌طرف سال تصویب شود.

بررسی مجدد کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۳ در ۱۰ دی

مجتبی یوسفی، عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با اشاره به مخالفت مجلس با کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۳ گفت: بررسی مجدد کلیات لایحه بودجه سال آینده در جلسه علنی روز یکشنبه ۱۰ دی انجام خواهد شد.

وی اظهار کرد: با توجه به اینکه کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۳ به تصویب نمایندگان مجلس نرسید، دولت هفت روز زمان برای اعمال اصلاحات در لایحه بودجه و ارجاع آن به مجلس خواهد داشت.