حکمرانی داده انسان‌محور عامل پیشرفت سازمان‌هاست (+فیلم)

حکمرانی داده را می‌توان پیش‌نیاز اصلی هر سازمان برای تاب‌آوری و نوآوری در هر حوزه‌ای دانست؛ مخصوصاً حوزه رقابت‌پذیر صنعت پرداخت که سازمان‌ها بدون تاب‌آوری و نوآوری محکوم به شکستند. این درجه از اهمیت حکمرانی داده باعث شد تا بانک قرض‌الحسنه مهر ایران با برگزاری نشستی تخصصی با حضور صاحب‌نظران مختلف، به بحث درباره این موضوع بپردازد.

حکمرانی داده انسان‌محور

ابتدای این نشست تخصصی «مصطفی امینی» مدیرعامل شرکت گسترش فناوری‌های نوین بانک کشاورزی درباره مزایا و چالش‌های حکمرانی داده گفت: اکنون قوه قضائیه هم بعضی از خدمات خود را به‌صورت برخط ارائه می‌دهد و شاید بسیاری از فعالان صنعت فناوری اطلاعات فکرش را هم نمی‌کردند قوه قضائیه به‌راحتی بپذیرد که احراز هویت غیرحضوری شود و بخشی از خدمات خود را بعد از احراز هویت به‌صورت آنلاین به مخاطبان خود ارائه دهد.

وی افزود: پیش از این نیز بورس اوراق بهادار در این کار پیشرو بود و ریل‌گذاری بسیار مهمی را انجام داد. ما به دیتا احتیاج داریم و هوشمندی دیتا را برای گزارشگری می‌خواهیم. با این حال چالشی وجود دارد؛ اینکه به دیتا به‌عنوان یک راهکار راهبردی مانند سرمایه انسانی دقت نمی‌کنیم.

امینی اظهار داشت: یکی از آفت‌های حکمرانی داده این است که ما در نسل اول حکمرانی داده باقی بمانیم و تصور کنیم که نقطه کانونی حکمرانی داده، تکنولوژی است. ما می‌خواهیم روی حکمرانی داده تمرکز کنیم که محوریت آن نیروهای سازمان و انسان‌ها هستند.

ضرورت تبدیل داده به دارایی

در این پنل تخصصی «محمدجواد سخایی» بنیان‌گذار و مدیر گروه مشاوران فابک با اشاره به تاریخچه حکمرانی داده گفت: در چند سال گذشته زمین‌لرزه‌ای در حوزه دیتا و کسب‌وکارها اتفاق افتاده و بسیار تأثیرگذار بوده است. هر کس بنا بر دیدگاه خود تعریفی برای مدیریت دیتا دارد؛ اما مدیریت دیتا از دهه ۱۹۸۰ میلادی تا کنون سه عصر متفاوت را گذرانده است.

وی در همین رابطه افزود: از دهه ۱۹۸۰ میلادی به عنوان Data Administration نام برده می‌شود و در این دوران تمرکز بر کیفیت داده بیشتر شد. بحثMaster Data  و Master Data Governancer  مهم شد.

سخایی اظهار داشت: بعد از سال ۲۰۱۰ میلادی این موضوع مطرح شد که دیتا به Asset تبدیل شود. البته گفتنی است دیتا پتانسیل تبدیل شدن به Asset را دارد؛ به شرطی که الزاماتش رعایت شود. اگر ما در این مسیر به اشتباه حرکت کنیم، نه تنها سازمان پیشرفت نمی‌کند بلکه این مسئله سازمان را نیز متوقف می‌کند.

نظام حاکمیت داده باید در مسیری تکاملی پیش برود

مهندس «حمیدرضا توسلی» عضو هیأت مدیره بانک قرض‌الحسنه مهر ایران که مدیریت نشست تخصصی حکمرانی داده را نیز بر عهده داشت، در این خصوص گفت: اگر بخواهیم در سطح کلان به حوزه فرهنگ بپردازیم، پیش از هر چه باید درباره حکمرانی بحث کنیم. «هابز» در کتاب مشهور خود«لویاتان» روابط و نظامی را که سطوح کلان و عملیاتی دارند، بازنگری کرد و خود او هم فکر نمی‌کرد این بازنگری در سطوح مختلف سازمانی و رویکردهای مختلف به کار گرفته شود.

وی ادامه داد: به‌ویژه در حکمرانی داده این موضوع مصداق پیدا می‌کند. خود حکمرانی داده روندی است که ابعادش به‌صورت جدی در حال تبیین است و شاهدیم سازمان‌های بین‌المللی به‌صورت جدی به آن می‌پردازند.

توسلی اظهار داشت: بررسی‌هایی که تا کنون انجام شده نشان می‌دهد پرداختن به موضوع داده در سطح سیاست‌گذاری و عملیات و لایه کسب‌وکار است، اما آن مقداری که در سطح سیاست‌گذاری است؛ می‌تواند تأثیری جدی داشته باشد.

عضو هیأت مدیره بانک قرض‌الحسنه مهر ایران گفت: این مسئله که نظام حاکمیت داده باید در یک مسیر تکاملی پیش برود، طبیعتاً روندی پایدار و نیازمند درونی شدن و الزاماتی است که حاکمیت داده را در مقاطع مختلف بسنجد و ارزش‌گذاری آن را در قبال کسب‌وکار به مدیران گزارش دهد.

توسلی افزود: طبیعتاً زمانی که یک نظام با این سطح از پرداختن، نگهداشت، توزیع و مصرف داده در سطح عملیاتی وجود داشته باشد و این نگرش حاکم باشد که بتوان این سطح از داده را به عنوان ارزش برای مشتری ایجاد کرد، منظرهای مختلفی را نیز در بر می‌گیرد. حتماً باید به سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری در سطح کلان حاکمیت داده پرداخته شود و نگرشی که سیاست‌های کلان و فرآیند اجرا را پایش می‌کند، حتماً عبور از خط قرمزها را نیز گزارش می‌کند.

حاکمیت داده مشکل به روز نبودن داده‌ها را حل می‌کند

دکتر «رضا قرائی‌پور» معاون برنامه‌ریزی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران دیگر سخنران نشست تخصصی حکمرانی داده بود. وی حکمرانی داده را از منظر نیروی انسانی، فرهنگ‌سازی و فرهنگ داده‌محور به بحث گذاشت و در این باره گفت: پدیده‌ای را سازمان می‌دانیم که یا منافعی ایجاد کند یا جلوی یک سری از مشکلات را بگیرد.

وی افزود: اگر داده بتواند به کسب‌وکار تبدیل شود، می‌تواند یک سری از مشکلات ما را نیز برطرف کند. برخی از داده‌ها به‌روز نیستند و حاکمیت داده می‌تواند این مشکل را برطرف کند. تحقیقات نشان می‌دهد که فقط برخی از افراد توانستند این فرهنگ را پیاده کنند و طبیعتاً افرادی که نتوانستند چنین کنند، به منافع کامل خود نرسیده‌اند یا پروژه آن‌ها شکست خورده است.

قرائی‌پور خاطرنشان ساخت: «هربرت سایمون» می‌گوید که اگر بخواهم مدیریت را در یک کلمه تعریف کنم، آن یک واژه تصمیم‌گیری است. اگر داده‌ای بتواند کمک کند، این تصمیمات را بهتر و جامع‌تر بگیریم، ‌می‌تواند در بخش ارزش‌آفرینی نقش خود را ایفا کند.

وی در پایان اظهار داشت: درباره فرهنگ داده باید بدانیم که فرهنگ از آغاز وجود داشته، فرهنگ مثل یک سیستم ایمنی است و زمانی که نباشد خیلی از مشکلات به وجود می‌آید. فرهنگ به زبان ساده یعنی آن چیزی که سازمان به واسطه آن خود را از دیگران متمایز می‌کند.

مهاجرت موفق بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به سیستم‌های مبتنی بر داده

بخش پایانی نشست تخصصی حکمرانی داده با سخنرانی «مصطفی عبدلی» رئیس اداره کل سازمان و برنامه‌ریزی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران همراه بود. وی درباره حکمرانی داده گفت: تا سال ۱۳۹۸ احراز هویت بانکی فقط مبتنی بر ارائه کارت ملی در شعب و تطبیق چهره برای ارائه خدمات بود.

عبدلی خاطرنشان ساخت: در همان مقطع سامانه‌های متعددی وجود داشت که احراز هویت و ارائه خدمات بانکی بر اساس مدل مبتنی بر دیتا را ممکن می‌کرد. سامانه‌ شاهکار سازمان ثبت احوال یا اپلیکیشن‌های مربوط به تشخیص چهره نمونه‌ای از این سامانه‌ها بودند.

وی افزود: مهاجرت از سیستم سنتی به سیستم‌های مبتنی بر داده در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران انجام شد که افزایش مشتریان بانک یکی از دلایل این مهاجرت بود. همچنین ارائه خدمات ارزان‌قیمت باعث می‌شود متقاضیان دریافت چنین خدماتی افزایش پیدا کنند.

عبدلی اظهار داشت: از زمانی به بعد صرفاً بسترهای فیزیکی نمی‌توانست پاسخگوی مشتریان بانک باشد. بحثی در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران مطرح شد مبنی بر اینکه احراز هویت مبتنی بر سامانه‌های داده‌محور بسیار قوی‌تر از احراز هویت سنتی و دریافت کارت ملی و تطبیق چهره مشتری است.

وی درباره چالش‌های موجود در سامانه‌های داده‌محور گفت: حاکمیت داده مبتنی بر چتری است که فاکتورهای بسیار متعددی دارد؛ یکی از آن‌ها سیاستگذاری‌ و قانون‌گذاری است. پیش از این مقرراتی برای دریافت سرویس‌های پایه بانکی وضع نشده بود که بتوان بر اساس آن به مشتریان خدمات ارائه دهیم.

عبدلی ادامه داد: عدم پذیرش در بین پرسنل بانک نیز قدری زیاد بود؛ زیرا تا پیش از این بر اساس مدل سنتی خدمات پایه را به مشتریان ارائه می‌دادند، اما اکنون ارائه خدمات بر اساس یک سری داده است که از کانال‌های اطلاعاتی مشخصی دریافت می‌شود. خوشبختانه گذشت زمان باعث پذیرش این مسئله و تغییر فرهنگ سازمانی شد.