بشر همواره در تلاش بوده تا بتواند ساختههای دست خود را بهبود دهد و به بهترین کیفیت و کارایی برساند. در این راستا، از مواد و عناصر مختلفی استفاده کرده و آلیاژهای گوناگونی را ایجاد کرده است. یکی از عناصری که نقش موثری در رسیدن به این هدف ایفا کرد، تیتانیوم است. در این مطلب از دانشنامه اصفهان آهن قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که تیتانیوم چیست و چه ویژگیها و کاربردهایی دارد. پیشنهاد میکنیم ادامه مطلب را از دست ندهید.
عنصر تیتانیوم چیست؟
تیتانیوم (Titanium) که با نماد Ti نمایش داده میشود، یکی از فلزات واسطه براق است که با عدد اتمی ۲۲، در جدول تناوبی عناصر جای دارد. این فلز در اواخر قرن هجدهم میلادی و توسط فردی به نام «ویلیام گرگور» بریتانیایی کشف شد؛ اما همچنان تا قرن ۲۰ میلادی استفاده چندانی نداشت. این موضوع بیشتر به دلیل ویژگیهای کمتر شناخته شده تیتانیوم تا آن زمان بود.
تیتانیوم یکی از عناصر فراوان پوسته زمین است و به دلیل ویژگیهای متعددی که داراست، مصارف گوناگونی دارد. از این فلز و آلیاژهای آن به طور گسترده در صنایع حساس همچون ساخت توربین، موشک، موتور و بدنه هواپیما، خودروهای لوکس یا فرمول یک و … استفاده میشود.
ویژگیهای عنصر تیتانیوم
تیتانیوم به عنوان فلزی شناخته میشود که با وجود داشتن وزن کم، استحکام بسیار مناسبی دارد. این فلز در برابر خوردگی مقاومت خوبی از خود نشان میدهد. دلیل این موضوع، ایجاد یک لایه اکسید نازک بر سطح آن است.
عنصر تیتانیوم نسبت به بسیاری از فلزات، رسانایی گرمایی و الکتریکی پایین تری دارد؛ همچنین دمای ذوب بالایی دارد و تا ۱۶۰۰ درجه سانتی گراد نیز مقاوم است. یکی از دلایل کاربرد تیتانیوم در محصولات مختلف و حساس، همین ویژگیها هستند.
موضوع دیگری که به استفاده از تیتانیوم در صنایع مختلف کمک میکند، خاصیت چکش خواری آن است. این قابلیت موجب شده تا تغییر شکل این فلز به حالت دلخواه، به شکل بهتری صورت پذیرد.
خاصیت فیزیکی دیگری که میتوان برای فلز تیتانیوم ذکر کرد، مقاومت کششی آن است. از این نظر، تیتانیوم با فولاد قابل مقایسه و رقابت است. در واقع این دو ماده از نظر مقاومت کششی شرایط تقریبا مشابهی دارند؛ اما مزیت تیتانیوم در وزن کمتر آن است. حتی برخی از آلیاژهای این عنصر، مقاومت بیشتری نسبت به فولاد دارند.
در مجموع بسیاری از فلزاتی که چنین ویژگیهایی دارند، به عنوان فلز قیمتی یا گران بها شناخته میشوند؛ اما تیتانیوم به دلیل داشتن چند مورد از این موارد، کاربرد بیشتری در صنعت دارد.
براساس آخرین گزارش پیشرفت طرح کمک به تامین زیربناهای واحد فرآوری تیتانیوم کهنوج، میزان پیشرفت فیزیکی در بخش «زیر ساختها» به ۹۱ درصد و در بخش «واحد سنگ شکنی» (مطالعه، مهندسی، تامین، اجرا و راه اندازی) به ۸۷.۶۰ درصد رسید.
علی محمد سلیمانی با بیان این مطلب اظهار داشت: بخش واحد فرآوری، مطالعه، مهندسی، تامین، اجرا و راه اندازی نیز به پیشرفت ۸۶.۷۳ درصدی رسید. این طرح با تلاش مجتمع صنعتی ذوب آهن پاسارگاد در حال اجراست.
بررسی احداث واحدهای بالادستی تیتانیوم
مجری طرح تیتانیوم کهنوج با اشاره به اینکه قرارداد اولیه این طرح، تولید ۱۳۰ هزار تن کنسانتره است، گفت: با راه اندازی این واحد و بهره برداری از آن، امکان ایجاد کارخانه با ظرفیت ۷۰ هزار تن سرباره و ۵۰ هزار تن رنگدانه وجود دارد.
وی افزود: ایجاد واحدهای بالا دستی توسط ایمیدرو و مجتمع صنعتی ذوب آهن پاسارگاد در حال بررسی است.
بنا به این گزارش معدن تیتانیوم کهنوج (واقع در استان کرمان) با ذخیره قطعی ۱۵۰ میلیون تن ۱۷ آبان امسال پس از حدود ۲۵ سال وقفه در راه اندازی، با حضور محمدرضا موثقی نیا، معاون وزیر و رئیس هیات عامل ایمیدرو به بهره برداری رسید.