بورس؛ کلید شفافیت یا درآمد پایدار مدیریت شهری

پول نیوز - هر بحران علیرغم آسیب‌هایی که ممکن است در کوتاه‌مدت، آثار جبران‌پذیر یا ناپذیری داشته باشد؛ می‌تواند فرصتی برای آسیب‌شناسی فراهم نماید. یک بخش این داستان تأثیرات روی فضای مدیریت شهری است.

شهرداری‌ها و نهادهای وابسته به آن در حالت کلی ازآنجاکه ماهیت خدماتشان کاملاً تصدی‌گری و مشارکت جویانه است می‌توانند با اصلاح ساختارها و ایجاد چتری درآمدزا در پیوست‌های عمرانی و خدماتی، نقشی متفاوت در رشد و توسعه اقتصاد شهری ایفا نمایند.

بورس یا همان بازار سرمایه یکی از این راه‌کارهاست. بگذارید با یک مثال مفهوم را بهتر بیان کنیم. شهرداری یک شهر مجموعه‌ای از واحدهای خدماتی در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و... است. برای انجام یک پروژه شهری می‌بایست ابتدا طرحی توجیهی بابت آن، از سوی کارشناسان امر و متخصصان و صاحب‌نظران تهیه شود. یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های یک طرح کارا و تخصصی، ارزیابی بودجه آن است. بدیهی است چنانچه به هر دلیلی بودجه لازم فراهم نشود یا ضمانت تأمین کافی برای هزینه کَرد شهرداری مهیا نگردد، امکان کلنگ خوردن و انجام آن پروژه یا حتی به تعویق افتادن آن بسیار بالاست که در اقتصاد ریسک سرمایه‌گذاری می‌گویند.

حال چنانچه چنین طرحی با مدیران بازار بورس شهری به اشتراک گذارده شود ( به آن‌ها ارائه گردد) پس از بررسی و ریسک سنجی انجام آن و ارزیابی میزان سودآوری و سایر شرایط، بازار بورس می‌تواند از طریق عرضه سهام و فروش آن به سرمایه‌گذاران، منابع مالی را فراهم نماید. در شرایط فعلی که مشکلات مالی باعث کندی روند انجام پروژه‌ها شده است، این راه نیز می‌تواند از سوی کارشناسان مورد بررسی قرار بگیرد. البته در این عرضه سهام چند نکته قابل‌تأمل است.

اول این‌که رویه اصلی در منابع مالی شهرداری‌ها، درآمد-هزینه ای است. بنابراین چنانچه تصمیم بر آن باشد که سهام شهرداری در بازار بورس ارائه گردد، ابتدا می‌بایست صندوق‌های ضمانت سرمایه‌گذاری قابل معامله در شهرداری تشکیل‌شده و با ارائه پیشنهاد‌های متنوعی از خدمات و احیاناً تولیداتی که شهرداری‌ها می‌توانند ارائه کنند، سرمایه‌گذاران را نسبت به خرید سهام خود تشویق نمایند.

نکته دیگر این قضیه به ماهیت بورس و بازار سرمایه برمی‌گردد. شاکله اصلی سرمایه‌گذاری در بورس، برخورداری از شفافیت و نظم مالی و پشتوانه‌های قانونی محکم است. چنانچه مدیریت شهری تصمیمی بر حضور اثرگذار در این بازار بگیرد، قبل از آن باید ضمن نظم بخشیدن به رویه‌های مالی و اقتصادی خود، همه تعاملات اقتصادی و مالی خود را شفاف به شهروندان ارائه کند. به‌گونه‌ای که همه اطلاعات راجع به ارزیابی اقتصادی فعالیت‌های خدماتی برای همه شهروندان از طریق اینترنت، میسر باشد. این شفافیت نه‌تنها باعث ایجاد سرمایه اجتماعی لازم و پشتوانه مردمی می‌شود، بلکه باعث کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و افول رانت‌های احتمالی و تعاملات غیرمطمئن مالی نیز خواهد شد. اگرچه پیمودن چنین مسیری در شرایط فعلی، برای برخی شهرداری‌ها همچون ساری بسیار سخت می‌نماید، اما قطعاً در درازمدت یکی از مهم‌ترین راهکارهاست.

از زاویه‌ای دیگر این‌که اساساً چیدمان تخصصی بازار بورس، مبتنی بر پیش‌بینی‌های کارشناسی و سود و زیان سرمایه و سهام بنا شده است. سرمایه‌گذاری در پروژه‌های شهری، نیازمند درک عمیق روند درآمدزایی و ایجاد جذابیت مالی برای سرمایه‌گذار است. به همین خاطر به نظر می‌رسد چنانچه اهتمامی از سوی متولیان امر مدیریت شهری در باب ارائه سهام خدمات شهری در بازار بورس وجود داشته باشد، حرکت در مسیر بهره‌وری و درآمدزایی پایدار دیگر نه در قالب‌های شعاری بلکه جنبه‌های عملکردی و اجرایی به خود می‌گیرد. زیرا در صورت عدم توجیه‌پذیری تحقیقاتی یا اجرایی یک پروژه عمرانی شهری، لزوم انجام آن غیرمنطقی بوده و نمی‌تواند در رونق سهام در بازار سرمایه تأثیری داشته باشد.

به‌عبارت‌دیگر یکی از مزیت‌های مهم حضور مدیریت شهری در بازار سرمایه، رسمیت و قانونی بودن سهام خدمات به شهروندان است. در این حالت مقررات قانونی و ضوابط ساختاری بازار سهام و همچنین دسترسی سرمایه‌گذاران به اطلاعات باعث می‌شود، ریسک سرمایه‌گذاری‌های شهری کاهش فراوانی یافته و از بسیاری اتفاقات همچون سوءاستفاده و کلاه‌برداری و... جلوگیری شود. حفظ حقوق مادی و سهام سرمایه‌گذاران در نظام برنامه‌ریزی بازار سرمایه یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بورس است.

نکته بارز دیگر بحث خصوصی سازی خدمات است. خدماتی همچون تخفیف در عوارض کسب و پیشه، نوسازی و پسماند در ازای سرمایه‌گذاری و خرید سهام صندوق، استفاده از تخفیف اماکن فرهنگی، علمی، آموزشی، هنری و ورزشی شهرداری برای شهروندان و مشارکت آن‌ها در سود پروژه‎ها می‌توانند با همکاری بخش خصوصی، ضمن افزایش سطح کیفی خدمات ارائه‌شده به شهروندان، باعث رونق کسب‌وکارهای شهری و حتی پشتیبانی از استارتاپ ها نیز گردد.

به هر صورت لزوم بررسی چنین پیشنهاد‌هایی، اکنون‌که بنا به فرموده مقام معظم رهبری (مدظله العالی ) در سال جهش تولید قرار داریم، بیش از هر زمان دیگری به نظر می‌رسد. لازمه حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی و رونق و جهش تولید، برخورداری از یک نظام مالی شفاف، قانونمند و با پشتوانه مردمی و جهادی است. بازار بورس می‌تواند نقش موتوری برای سرعت بخشیدن به پیمودن این راه خطیر عمل کند. اگرچه فسادزدایی و اصلاح نظام مالی کشور توسط قانون‌گذاران یک امر مهم است اما در مدیریت شهری می‌بایست تصمیمات به‌گونه‌ای رقم بخورد که اهمیت بهره‌وری بیش از هر چیز پررنگ تلقی گردد. بورس پویا در کشورهای توسعه‌یافته‌تر، نیز نشانی از اقتصاد پویا و قانونمند است که خود توسعه همه‌جانبه را به دنبال دارد.