بازار انحصاری تاکسی‌های اینترنتی به دلیل نبود تنظیم گر

در ویژه برنامه انتخاباتی بالاتر موضوع انحصار در بازار تاکسی‌های اینترنتی و قیمت گذاری دستوری مورد بررسی قرار گرفت و آقای ذوالفقاری کارشناس اقتصادی و آقای هادی کارشناس اقتصادی و معاون سابق مرکز توسعه تجارت الکترونیکی و آقای قائمی عضو شورای شهر تهران به سوالاتی پاسخ دادند.

ذوالفقاری گفت: در ابتدا باید بررسی کنیم که آنچه را که تاکسی‌های اینترنتی عرضه می‌کنند چه خدمتی است. آیا خدمت حمل و نقل است یا چیز دیگری است؟ اگر خدمت را حمل و نقل در نظر بگیریم تمامی مجموعه‌های مرتبط با حمل و نقل در این بازار قرار می‌گیرند، اما خدمتی که تاکسی‌های اینترنتی ارائه می‌دهند، حمل و نقل نیست و در واقع با وسایل نقلیه متعلق به خود خدمت نمی‌دهند و خدمت آن‌ها جورسازی یا مچینگ است. وقتی لحاظ کنیم که در واقع خدمت جورسازی انجام می‌شود، عرضه کنندگان فقط شرکت‌های تاکسی اینترنتی هستند و تقاضا کنندگان آن‌ها نیز مسافران و رانندگان هستند که این بازار انحصاری است.

هادی معاون سابق مرکز توسعه تجارت الکترونیکی گفت: یکی از مباحث رقابت این است که باید محدوده بازار را مشخص کنیم. در کسب و کار‌های اینترنتی دو شیوه ارائه خدمات داریم که عرضه مستقیم و غیرمستقیم است. حالت سکویی رویه اصلی تجارت الکترونیک در دنیا شده و در این حالت یه گروه سکویی را ایجاد می‌کنند و در حوزه‌ای که مرتبط است یک سری عرضه کننده، خدمت خود را در این بستر عرضه می‌کنند. در سکو‌های تاکسی‌های اینترنتی، پولی که در این بستر بابت حمل و نقل پرداخت می‌شود، اما به شیوه غیرمستقیم است. با تعریف خدمت حمل و نقل شهری، ۵ تا ۶ درصد سهم حمل و نقل شهری ما مربوط به تاکسی‌های اینترنتی است و این بازار حالت انحصاری به خود نمی‌گیرد.

قائمی عضو شورای شهر تهران گفت: زیست بوم خدمات تاکسی‌های اینترنتی بر مبنای منطق رقابتی شکل گرفته، اما به دلیل عدم وجود نظام تنظیم گری به سمت انحصار پیش رفته است. اگر مبانی قانونی این موضوع را بررسی کنیم و به ضرورت تنظیم گری بپردازیم این بازار به فضای رقابتی خواهد رفت.

ذوالفقاری کارشناس اقتصادی در ادامه بحث گفت: نکته محوری همان تعریف بازار است و خدمت تاکسی‌های اینترنتی حمل و نقل نیست. این رانندگان هیچ رابطه استخدامی با تاکسی‌های اینترنتی ندارند و در واقع رانندگانی هستند که با خودروی متعلق به خود حمل و نقل را انجام می‌دهند. پس این نکته مهم است که خدمت آن‌ها جورسازی است و قیمت این خدمت کمیسیونی است که دریافت می‌شود. یک نکته این است که سازوکار تعیین قیمت و کرایه را این شرکت‌ها تعیین می‌کنند. اگر قیمت در یک فرایند شفاف و چانه‌زنی بین عرضه و تقاضا در بازار تاکسی‌های اینترنتی ایجاد شود، می‌توان آن را به عنوان قیمت رقابتی پذیرفت و به این موضوع قائل شد که دیگر نیازی به قیمت گذاری دستوری نیست. متولی تنظیم گری رقابت در کشور شورای رقابت است.

او ادامه داد: وقتی در بازار انحصار داریم، ارائه دهنده خدمت به دنبال کسب سود است و اقتضای کسب سود بیشتر بالا بردن قیمت است و در اینجا است که باید حاکمیت ورود کند تا سوء استفاده از انحصار را رفع کند.