کلید اقتصاد پویا، در دست استارت‌آپ ها (قسمت اول)

پول نیوز، نازنین افتخار - با رشد دسترسی جوامع به اینترنت، پدیده‌ی استارت‌آپ‌ها جای خود را در میان جوامع مختلف و تحول اقتصاد کشور از طریق نوآوری، باز کرده اند. استارت‌آپ‌ها عامل تقويت روحيه‌ي رقابت و کارآفريني در اقتصاد کشور هستند و در نتيجه باعث افزايش کارايي، نوآوري و رشد بهره‌وري در اقتصاد کشور مي‌شوند. از این رو به منظور شفاف شدن نقش استارت‌آپ ها در اقتصاد با آیت حسینی، مشاور تحول و بازآفرینی کسب و کار؛ گفتگو کردیم:

خانم حسینی؛ به ما بگویید استارتاپ ها چگونه می توانند به اقتصاد کمک کنند؟

بنگاه‌هاي کوچک و متوسط از نظر تعداد، بخش اعظمي از بنگاه‌هاي اقتصادي کشور را تشکيل مي‌دهند. آمارها نشانگر آن هستند که بيش از 95.8 درصد بنگاه‌هاي اقتصادي کشور بنگاه‌هاي خرد هستند. اين بنگاه‌ها با وجود سهم اندکشان در توليد ناخالص داخلي، به تنهايي بيش از يک ميليون شغل را در کشور ايجاد کرده‌اند. به‌همین دلیل است که یکی از مهم‌ترین ابزارهای در دسترس دولت برای توسعه‌ی اقتصادی هستند.

امروزه بنگاه‌های کوچک و کسب‌و‌کارهای دانش‌بنیان در اقتصاد تمامی کشورها نقشی کلیدی در توسعه‌ی فناوری، رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی ایفا می‌کنند و در طول دو دهه‌ی اخیر، به‌عنوان ابزار اصلی ثروت‌آفرینی مورد توجه دولت‌ها و نهادهای حاکمیتی و عمومی قرار گرفته‌اند.

استارت‌آپ لزوماً شامل تولید یک نرم‌افزار، سایت اینترنتی و حتی سخت‌افزار نیست. به‌صورت خلاصه استارت‌آپ عبارت است از هر روش کسب درآمد پایدار و سودآور با رشد سریع با استفاده از ابزارهای فناوری و نوآوری به‌ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات و به‌صورت خاص اینترنت.

استارت‌آپ‌ها محصول عصر «اقتصاد هوشمند» هستند. هدف از اقتصاد هوشمند، افزایش بهره‌وری، ارزش‌آفرینی و توسعه‌ی اقتصادی، از طریق به‌کارگیری راه‌کارهای مبتنی «فناوری اطلاعات و ارتباطات» در بخش‌های مختلف اقتصاد، اعم از دولت، صنعت و خدمات به‌منظور تولید و عرضه‌ی محصولات و خدمات نوآورانه و مبتنی بر فناوری روز دنیا برای تحول کیفیت تجربه‌ی مشتریان و هم‌چنین مدل‌های کسب‌وکاری است.

با چنین نگاهی، استارت‌آپ‌ها تنها مربوط به صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات نیستند و در تمامی بخش‌های اقتصادی می‌توانند تأثیرگذار و تحول‌آفرین باشند. روح استارت‌آپ، به‌کارگیری فناوری برای نوآوری‌ در جهت خلق ارزش و ثروت از طریق عرضه‌ی محصولات و خدمات است.

استارت‌آپ‌ها با نوآوری در ارزش‌آفرینی برای مردم، صنایع و سازمان‌ها و تسهیل دسترسی بخش‌های مختلف جامعه به محصولات و خدمات، ضمن افزایش ظرفیت‌های اقتصادی جامعه به کاهش هزینه‌های مختلف زندگی و هزینه‌های دولت نیز کمک می‌کنند.

بنابراين برنامه‌هاي حمايتي دولت از اين بنگاه‌ها به‌دليل منافع اجتماعي حاصل از آ‌ن‌‌ها که ناشي از توزيع عادلانه‌تر درآمد و کاهش بيکاري، افزايش کارآفريني و نوآوري، افزایش بهره وری از منابع و توسعه‌ي فناوري‌ها در کشورهاست، و اگر بپذیریم که استارت آپ ها از ماهیت اکوسیستم نوآوری فزآینده برخاسته اند و تفکر بازار آزاد صرفا قادر به پیاسخگویی به تاثیر ماهیت انسان در روند نوآوری نیست خواهیم دید این فرهنگ کارآفرینی است که می تواند منجر به ایجاد نوآوری نظام مند گردد و پایه های اصلی این فرهنگ امید، حل مساله، چالش پذیر بودن،‌ تفکر انتقادی و فرصت ورزی و تاب آوری بعد از شکست است که اگر این ها در یک اقتصاد ریشه و پایه ای شکل بگیرد می تواند رشد و تسریع را در اقتصاد ایجاد کند.

امروزه استارت‌آپ‌ها به‌دلیل همین مزیت‌ها و دستاوردهایشان، به‌تدریج در حال افزایش سهم خود از اقتصاد کشورها از جمله اقتصاد ایران هستند.

چه زیرساخت هایی برای توسعه ی استارتاپ ها نیاز است؟
استارت‌آپ موفق، محصول سیستم نوآوری جامعه است. در حقیقت عملكرد نوآورانه هر كشور و میزان موفقیت آن در توسعه‌ی استارت‌آپ‌ها تا حد زيادي به نحوه‌ی ایجاد ارتباط مؤثر در بین اجزای مختلف چرخه‌ی تجاری‌سازی دانش از توليد و خلق دانش تا كاربردی‌سازی و خلق ارزش و ثروت‌آفرینی بستگي دارد. در این چرخه گروه‌های اجتماعی مختلفی اعم از دولت، بنگاه‌هاي خصوصي، دانشگاه‌ها و موسسات تحقيقاتي، مؤسسات مالی و افراد فعال تأثیرگذار هستند.

بنابراین برای موفقیت در ایجاد زیرساخت‌های توسعه‌ی استارت‌آپ‌ها باید نگاهی جامع‌نگر به اجزای مختلف این «اکوسیستم کارآفرینی دانش‌بنیان» ـ که استارت‌آپ‌ها خروجی آن هستند ـ داشته باشیم.

بررسی الگوهای موفق توسعه‌ی اکوسیستم‌های کارآفرینی در دنیا به ما نشان می‌دهد که بیشترین استارت‌آپ‌های موفق در محیط‌هایی پدید آمده‌اند که تداعی‌گر جنگل بارانی هستند و نه مزرعه. توضیح این‌که در طبیعت ادامه حیات یک جنگل بارانی نه‌فقط به خاطر وجود صرف کربن خام و اتم‌های نیتروژن، هیدروژن و اکسیژن است ـ آن‌گونه که هر کشاورزی در کشت‌ و زرع خود آن را برای گیاهان خود تأمین می‌کند ـ بلکه رشد جنگل بارانی به‌دلیل نحوه ترکیب این مواد با یکدیگر است که به تولید گیاهان غیرمنتظره می‌انجامد.

جنگل بارانی محیطی با خصوصیاتی ویژه مانند هوا، مواد مغذی داخل خاک، و دما است که عامل ایجاد انواع جدیدی از گیاهان و حیوانات هستند که موجودیتی بزرگ‌تر از مجموع عناصر تشکیل‌دهنده خود ایجاد می کنند. جنگل بارانی ماده معدنی بی‌جان را گرفته و آن را به شبکه‌هایی از ماده آلی رو به رشد تبدیل می‌کند. جنگل‌های بارانی در طبیعت، سیر تکاملی مشخص گونه‌های جدید و باارزش را از پیش تعیین نمی‌کنند، اما با مهیاکردن محیط مناسب راه را برای این روند تکامل اتفاقی، تقویت می‌کنند. در جنگل‌های بارانی امیدبخش‌ترین اَشکال حیات در روش‌هایی غیرمنتظره از محیط‌هایی به‌شدت حاصل‌خیز پدید می‌آیند.

بنابراین وقتی راجع به اکوسیستم کارآفرینی فکر می‌کنیم هم نباید تلاش کنیم با زور به نوآوری‌های افراد جان ببخشیم بلکه باید محیطی مناسب را، که زمینه‌ساز به وجود آمدن و رشد نوآوری‌ها باشد، طراحی کنیم و شکل دهیم.

مطالعات انجام شده در سال‌های اخیر در زمینه‌ی وضعیت کارآفرینی و توسعه‌ی کسب‌و‌کار در کشور نشان‌دهنده‌ی این هستند که مهم‌ترین زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعه‌ی استارت‌آپ‌ها در کشور عبارتند از:

- توسعه‌ی كمّي و كيفي نيروي انساني متخصص مورد نیاز استارت‌آپ‌ها از طريق توسعه‌ي آموزش‌های مرتبط با نیازهای استارت‌آپ‌ها (در حوزه‌های مختلف: فنی ـ مهندسی، کسب‌وکاری و مدیریتی) به‌ویژه در دانشگاه‌ها


- رفع مشكلات قوانين و مقررات كشوري تأثيرگذار بر استارت‌آپ‌ها (به‌ويژه قانون تجارت و قوانین كار و تأمین اجتماعی) و ایجاد نظام جامع حمايت مالي از استارت‌آپ‌ها (در قالب سرمايه‌گذاري خطرپذير) از طریق تسهیل و بهبود کیفیت قوانین سرمایه‌گذاری 


- سرمایه‌گذاری مشترک دولت با بخش خصوصی، تسهيل فرايندهاي دریافت مجوز و بروکراسی اداری دولتی برای استارت‌آپ‌ها (به‌عنوان مثال: حل مشکلات بیمه و مالیات استارت‌آپ‌ها، تسهیل فرایندهای ثبت اختراعات و مالکیت معنوی و ...)

- تقويت دسترسي استارت‌آپ‌هابه شبكه‌هاي باندپهن به‌ويژه شبكه‌ي ملي اطلاعات با هزینه‌ی پایین

- تقويت دسترسی استارت‌اپ‌ها به بازار از طريق ايجاد الزامات قانوني و مشوق‌های مختلف برای افزایش خرید نهادهای دولتی و بخش خصوصی از استارت‌آپ‌ها

- ارائه‌ی خدمات بازاريابي به استارت‌آپ‌ها از طريق برگزاري نمايشگاه‌هاي تخصصي، ايجاد سامانه‌هاي تبليغاتي آف‌لاين و آن‌لاين و ...

ادامه دارد...