دیوارنگاره‌ها؛ ابزاری تأثیرگذار بر فرهنگ جامعه

هنر شهری یکی از موضوعاتی است که در سال‌های اخیر، نظر بسیاری از مردم به ویژه نسل‌های جوان‌تر را به خود جلب کرده است؛ به طوری که افراد با تردد در سطح شهر با آثار هنری مختلفی روی دیوار‌ها و اماکن عمومی و برخی از میدان‌های اصلی روبرو می‌شوند که هر یک از آن‌ها مفاهیم و معانی خاصی را به همراه دارند و این موضوع تا جایی پیش رفته است که دیوارنگاری و دیوارنگاره‌ها توانسته اند تاثیر زیادی بر فرهنگ جامعه بگذارند و به عنوان ابزاری مهم و تخصصی برای زیباسازی شهر‌ها محسوب شوند. در نتیجه، جوامعی مثل ایران که هنر نقاشی با فرهنگ و تمدن آن گره خورده است براحتی می‌تواند از این ظرفیت استفاده کند. البته نباید فراموش کرد که زیبا سازی شهری به تخصص و مطالعه زیادی نیاز دارد.

سیدرضا حسینی لاهیجی، کارشناس زیباسازی شهری که سابقه‌ای ۳۲ساله در سازمان زیباسازی شهری دارد، بیان کرد: دیوارنگاره‌ها، هنر شهری هستند و هنر شهری، آثار هنری به شمار می‌آیند که توسط هنرمندان تولید می‌شوند و پشت سر آن‌ها داستانی وجود دارد که معمولاً این داستان‌ها از فرهنگ خود مردم و کشور گرفته می‌شوند و غالباً برگرفته از داستان‌هایی شبیه شاهنامه، اسطوره‌ای و یا براساس قصه‌های معاصر، مانند رفتار‌های پهلوانی، مانند نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای و امثال آن است؛ به همین خاطر این آثار هنری دارای ارزش هستند و نقششان مثل تابلو‌هایی است که ما در خانه‌هایمان استفاده می‌کنیم.

لاهیجی به عنوان یک کارشناس زیباسازی شهری از دیوارنگاره‌ها به‌عنوان یک ابزار تأثیرگذار بر کیفیت بصری فضای شهری یادکرد و گفت: همه ما سعی می‌کنیم در خانه‌هایمان از تابلو‌هایی استفاده کنیم که هم باعث زیبایی منزلمان شوند و هم دارای یک خلاقیت و نوآوری برگرفته از فرهنگ خودمان باشند. این آثار در صورت استفاده درست و به جا باعث می‌شوند تا چشم مردم به هنر آشنا شود و به آن‌ها یاد می‌دهند که زیبایی‌شناسی چیست و حفظ زیبایی چه احساس قشنگی به آن‌ها می‌دهد.

تصویر یک کارشناس زیباسازی شهری

این کارشناس زیباسازی شهری ادامه داد: دیوارنگاره‌ها کمک می‌کنند تا مردم به‌جای این که فقط در موزه‌ها آثار هنری را ببینند، با قدم‌زدن در شهر بتوانند آثار هنری را مشاهده کنند. در واقع، هدف اصلی و فلسفه دیوارنگاره‌ها در تمام شهر‌ها "زیباسازی شهر" است و این‌ها به مردم انگیزه می‌دهند تا با رغبت بیشتری در شهر قدم بردارند و نسبت به دیوارنگاره‌ها توجه بیشتری نشان دهند.

لاهیجی دررابطه با اهمیت محتوای دیوارنگاره‌ها توضیح داد: شکل‌گیری فرهنگ جمعی و احیای هویت شهری نیاز به طراحی‌های مناسب دارد. دیوارنگاره‌های بی‌هویتی که برگرفته از ذهن طراح است قطعاً نمی‌توانند در شکل‌گیری فرهنگ جمعی و احیای هویت شهری اثرگذار باشند.

این کارشناس زیباسازی شهری، اثرگذاری دیوارنگاره‌ها را منوط به کمک گرفتن از متخصصان هنرمند کشور دانست و گفت: برای اثرگذاری هرچه بیشتر دیوارنگاره‌ها لازم است تا طرح مورد‌نظر توسط متخصصین و هنرمندان قدیمی کشور در شورای هنری سازمان زیباسازی شهری مورد تأیید قرار بگیرد و سپس بر روی دیوار‌های شهر نصب شود.

لاهیجی، یکی دیگر از راه‌های اثرگذاری دیوارنگاره‌ها را انتخاب محتوای متناسب باسلیقه مردم عنوان کرد و افزود: زمانی دیوارنگاره‌ها اثرگذاری بیشتری بر مردم خواهند داشت که متناسب باسلیقه آن‌ها انتخاب شوند و درواقع، سلیقه مردم ما برگرفته از هنر ملی خودمان است؛ لذا به‌منظور اثرگذاری بیشتر، ما باید حرف‌هایمان را در قالب هنر‌های ملی چندهزارساله بگوییم؛ اما اگر بخواهیم یک چیزی را به‌زور به خوردِ مردم دهیم، هر چقدر هم که آن محتوا و طراحی خوب باشد، نتیجه معکوس خواهد داشت.